نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

اضطراب و کرونا

اضطراب و کرونا

این روزها اکثر ما زمان زیادی را در اخبار و شبکه‌های اجتماعی برای شناخت یک ویروس ناشناخته و خبرهای مربوط به آن صرف می‌کنیم. این موضوع چالش بزرگی به نام اضطراب و کرونا را در جهان ایجاد کرده است. ما با پس زدن شرایط فعلی در ذهن خود، به رنج ناشی از اضطراب دچار می‌شویم.

شیوع کرونا به این شدت در سراسر جهان بی تردید ترسناک است. همه گیری یک بیماری می تواند دلیلی برای ایجاد اضطراب در انسان باشد. اما بسیار مهم است که بتوانیم در این شرایط خودمان را کنترل کنیم و از وحشت بی‌دلیل بپرهیزیم.

پرهیز از وحشت بی‌دلیل به معنای این نیست که بیش از حد خوشبین باشیم. خوش‌‌بینی زیاد و کم‌اهمیت جلوه دادن این مساله نیز باعث می شود جان انسان‌های زیادی به خطر بیفتند. اما از طرف دیگر وحشت و اضطرابی که بخاطر این بیماری میلیون‌ها انسان را در بر گرفته نیز خطرناک است و تهدید بزرگی برای سلامت آنها به شمار می رود.

 

اضطراب و کرونا

اضطراب واکنش طبیعی به شرایط سخت و تهدید آمیز است، اما اگر شدید و طولانی شود و رنج ایجاد کند، زندگی را مختل می‌کند. این روزها خیلی‌ها اضطراب مبتلا شدن به ویروس کرونا را دارند.

اضطراب می‌تواند روی سیستم ایمنی تأثیر منفی داشته باشد و بدن را در برابر بیماری‌ها ضعیف کند. خود بیمار انگاری، افزایش ضربان قلب، تنگی نفس و لرزش دست تنها بخشی از علائم «اضطراب» است که ما آن را در ذهن خود جا داده‌ایم.

کاهش اشتها، بی‌خوابی، نداشتن تمرکز برای انجام کارهای روزمره، سردرد، ترس از دست دادن نزدیکان و تعریق بیش از حد بدن نیز از جمله دیگر علایم نشان ‌دهنده این اختلال است.

واکنش‌های اضطرابی در شرایط بحرانی می‌تواند به این صورت باشد که افراد احساس بی‌پناهی کنند، ترس و دلهره دارند و حملات پانیک (هراس) را تجربه ‌کنند، ترس از تمام شدن دنیا دارند و می ترسند از اینکه چه اتفاقی در آینده رخ خواهد داد.

 

روانشناسان این واکنش‌ها را در شرایط بحران معمولی می‌دانند، اما اگر تداوم یابد می‌تواند وضعیت روانشناختی فرد را در شرایط نامساعدی قرار دهد. همچنین رفتارهای وسواسی و افسردگی نیز از واکنش‌های شایع در بحران‌ها است که در صورت تداوم می‌تواند به بیماری مزمن تبدیل شود.

در مواجهه با چالش اضطراب و کرونا گاهی هم این استرس‌ها باعث رفتارهای ناکارآمد و غیر صحیح ما می‌شود. برای مثال ممکن است باعث شود مدام اخبار اشتباه یا ناخوشایند را برای هم ارسال کنیم و پیام‌های درست و دستورالعمل‌های علمی را ندیده بگیریم.

کارهایی که فرد مبتلا به اضطراب انجام می‌دهد عبارت است از جستجوی مداوم خبر در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی نامعتبر، عدم اطمینان و بزرگنماییِ خطرات.

اشخاصی که از قبل دچار اختلال اضطراب منتشر، اختالال اضطراب بیماری و اختلال وسواس جبری بوده‌اند، در این شرایط اضطراب بیشتری را تجربه می کنند.

اما ببینیم با چالش پیش رو یعنی اضطراب و کرونا باید چگونه برخورد کنیم، تا جلوی عوارض ناشی از آن را بگیریم؟

 

۱- دست‌هایتان را مکرراً بشویید. این مؤثرترین روش برای پیشگیری از بیماری است.

۲- به دنبال اطلاعات دقیق باشید و این اطلاعات را از منابع معتبر مثل سازمان جهانی بهداشت، وزارت بهداشت و سایت‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی بگیرید. نیاز نیست بیش از روزی یک یا دوبار اخبار را چک کنید.

۳- قبل از بازنشر اخبار و اطالعات از درستی آن مطمئن شوید. انتشار اخبار نادرست، اضطراب اطرافیان شما و جامعه را بی دلیل زیاد می‌کند.

۴- بدانید این اولین و آخرین بیماری واگیردار و همه‌گیر نیست. کشنده‌ترین بیماری نیز نیست. از هر صد نفری که مبتلا به بیماری کرونا می‌شوند، دو نفر ممکن است که جانش را از دست بدهد. در ضمن بعضی از بیماری‌ها که چندان جدی گرفته نمی‌شود، مرگ و میر بالایی دارند. برای مثال سالانه بیش از یک میلیون نفر در جهان به علت ابتلا به سل جان خود را از دست می‌دهند.

۵- اگر برای رعایت ایمنی ساعات طولانی در منزل هستید، سعی کنید در خانه فعال باشید و بیکار نمانید. تحرک کافی داشته باشید و حتی در خانه ورزش کنید.

۶- برای قدم زدن و پیاده روی به مکان های خلوت یا طبیعت بروید و خود را مدت طولانی در خانه حبس نکنید.

۷- با دوستان و اطرافیان خود صحبت کنید. صحبت در مورد نگرانی‌ها به بهتر شدن حال شما کمک می‌کند. ولی صحبت های خود را به اخبار کرونا ویروس محدود نکنید.

۸- سعی کنید بر مواردی که روی آن کنترل دارید تمرکز کنید. از روش هایی که قبلا برای کاهش اضطراب و استرس شما موثر بوده استفاده کنید. برای مثال روش‌های آرامسازی را به کار ببرید. خود را سرگرم کنید، فیلم تماشا کنید یا هر فعالیت لذتبخشی که شما را آرام می‌کند.

۹- اگر احساس می‌کنید تحت فشار زیادی هستید، یا انجام کارهای روزمره برای شما سخت شده، با پزشک، روانپزشک یا روانشناس مشورت کنید.

 

تفاوت علایم اضطراب و کرونا

با توجه به مشترک بودن برخی علایم اختلالات روانپزشکی مانند اضطراب با عفونت ویروسی کرونا، گاهی مواقع تشخیص تفاوت این دو برای افراد آسان نیست.

افراد با زمینه‌های قبلی اضطراب یا افرادی که نگران ابتلا به بیماری کرونا ھستند، مستعدند که علایم جسمانی ناشی از اضطراب را به این بیماری نسبت دھند. برخی علایم عفونت ویروس کرونا علایمی مثل احساس داغی (ناشی از تب)، تنگی نفس، طپش قلب، دردھای پراکنده جسمی و احساس خستگی عمومی می‌تواند در اثر اختلالات روانپزشکی مانند اضطراب نیز بوجود آید.

 

بنابراین ببینید چگونه علایم ناشی از اضطراب را از علایم عفونت کرونا شناسایی کنیم؟

 

با توجه به مشترک بودن علایم اضطراب و کرونا می‌توان نتیجه گرفت، که فقط علایم برای تشخیص تفاوت قابل اعتماد نیست و باید به خصوصیات علایم نیز توجه شود.

تب یکی ازعلایم عفونت با کروناست که در حالت اضطراب وجود ندارد. لازم به ذکر است که تب با احساس گرم بودن یا داغ شدن متفاوت است. داشتن تب یعنی بالارفتن درجه حرارت بدن که از راه حرارت سنج ثبت شود.

تنگی نفس از علایمی است که در حالت اضطراب نبز مشاھده می‌شود. اگر تنگی نفس به صورت حمله ناگھانی باشد و پس از چند دقیقه فروکش کرده و دوباره با حمله‌ای دیگر برگردد، منشاء آن به احتمال بالا اضطراب است و ناشی از عفونت نیست.

با توجه به این توضیحات توصیه می‌شود در شرایطی که علایم اصلی کرونا (تب و تنگی نفس مستمر ھمراه با بی‌حالی شدید و سرفه‌ھای خشک) را ندارید برای چک کردن سلامتی به مراکز درمانی مراجعه نکنید. در این مواقع با تلفن ۴٠٣٠ تماس بگیرید و مشاوره تلفنی راھنمایی کنند.

پیشنهاد میکنیم این مقاله را مطالعه کنید: درمان اضطراب با نورفیدبک

 

اضطراب و کرونا و سازمان بهداشت جهانی

طی یک دوره همه‌گیری یک بیماری و در مواجهه با یک بحران اضطراب، احساس درماندگی، نبود تمرکز، انزوای اجتماعی، اختلال خواب و وسواس بیش از حد نسبت به سلامت جسمی از جمله واکنش‌های طبیعی بدن است.

در پی شیوع ویروس کرونا سازمان بهداشت جهانی توصیه‌هایی را برای حفظ سلامت روانی منتشر کرد، که با استقبال زیادی روبرو شد.

نیکی لیدبتر، از کارمندان خیریه “اضطراب بریتانیا” می‌گوید ویژگی‌های مشترک بسیاری از اختلالات اضطرابی را می‌توان در ترس از نداشتن کنترل و ناتوانی در تحمل بلاتکلیفی یافت. به همین خاطر چالشی که برای افراد مبتلا به این اختلالات ایجاد شده قابل درک است.

رُزی ودرلی، سخنگوی خیریه سلامت روانی “مایند” در تایید می‌گوید: “دلیل اصلی اضطراب نگرانی از نادانسته‌ها و انتظار وقوع یک اتفاق است – ویروس کرونا دارد این نقش را در مقیاس کلان ایفا می‌کند.”

دکتر مایکل سینکلر، روانشناس، به ایندیپندنت می گوید: «وجود مقداری نگرانی (در مورد شیوع کرونا) قابل درک است. ذهن ما از زمانی که در غار زندگی می کردیم به گونه ای تکامل یافته که بتواند نگران شود: ما روی مصیبت و بدبختی تمرکز می کنیم، در ذهنمان بالا و پائینش می کنیم و مهارت های جدیدی برای حفظ حیات پیدا می کنیم. ذهنمان آن کاری را می کند که باید بکند.

سیلوا نیوز مشاور روانی می گوید: «نگرانی و وحشت نیز مسری است.

با این وجود، چطور می‌توانیم که اضطراب خود را کنترل کرده و از سلامت روانی خود مراقبت کنیم؟

 

۱- مراقب چیزهایی که می‌خوانید باشید

آقای نیوز می گوید اگر تحمل تان کم شده مجبور نیستید به اخبار زنده گوش کنید، یا کانال خبری را باز بگذارید یا شبکه های اجتماعی را دنبال کنید. دریافت اطلاعات تازه را محدود کنید. او می افزاید: «می توانید با خودتان سختگیری کنید. تصمیم بگیرید تنها یکبار در روز به اخبار گوش کنید و اطلاعاتتان را در مورد ویروس به روز کنید.»

دوری از سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی به شما در مدیریت اضطراب کمک می کند. زمان کمتری به خواندان و دیدن چیزهایی اختصاص دهید که حالتان را بد می‌کنند.

در شبکه‌های اجتماعی هشتگ‌هایی را که ممکن است باعث اضطراب شما باشند ببندید و کاربران مسئله‌ساز را دنبال نکنید. گروه‌های واتس‌اپی، تلگرامی و فیسبوکی آزاردهنده را ساکت کنید. سعی کنید صرفا از منابع مطمئن و مقامات بهداشتی اطلاعات را کسب کنید.

 

۲- دستان خود را بشویید – اما نه بیش از حد

موضوع نگران کننده‌ی دیگری که به چالش اضطراب و کرونا دامن می زند اختلال وسواس است. به دلیل شیوع ویروس کرونا، تعداد افراد مبتلا به وسواس که متقاضی کمک هستند افزایش پیدا کرده است. برای مبتلایان به اختلال وسواس فکری-عملی و برخی از اختلالات اضطرابی، توصیه مرتب به شستن دست‌ها می‌تواند باعث ناراحتی شود.

یکی از سازمان‌های خیریه که در زمینه اختلال وسواس فعال است می‌گوید مسئله اصلی توجه به نحوه کاربرد است – برای نمونه، آیا شستن دست‌ها طبق توصیه و به منظور کاهش خطر ابتلا انجام می‌شود یا نظمی آیینی دارد و هدفش ایجاد حس “پاکیزگی کامل” است؟

همچنین برای مبتلایان به اختلال وسواس قرنطینه شخصی می‌تواند چالش دیگری باشد، مثلا اگر مجبور شوند در خانه بمانند وقت زیادی خواهند داشت و ملال می‌تواند وسواس را بدتر کند.

 

۳- کاهش اضطراب از راه کاهش خطر

با کاهش احساس خطر از طریق رعایت موارد بهداشتی و لازم، احساس اضطراب شما نیز کاهش خواهد یافت. چالش اضطراب و کرونا را برای خودتان آسان کنید.

از احتیاط‌های درست و معقول و منطقی، احساس خجالت نکنید. به طور مثال، توصیه‌های ایمنی سازمان جهانی بهداشت، مانند شست‌وشوی مدام دست را انجام دهید. از سیستم ایمنی بدن خود مراقبت کنید.

در خانه بمانید. در این شرایط ماندن در خانه و قرار نگرفتن در معرض شلوغی با جمعیت زیاد یک واکنش کاملا منطقی است و می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند.

 

۴- از خود مراقبت کنید

برای خود یک رژیم غذایی سالم و متعادل، خواب کافی، و فعالیت های مفید را در اوقات فراغت برنامه ریزی کنید.

تقویت روحیه و خلق و خو عامل کلیدی در حفظ سلامت روانی و جسمانی در زمان‌های استرس‌زا است.

مراقبت از خود به تقویت سیستم ایمنی نیز کمک می کند.

 

۵- تماس خود را با دیگران حفظ کنید

خانم ودرلی می‌گوید: “ساعتی را برای تماس مشخص کنید و حس رابطه با دیگران را در خود ایجاد کنید.”

اگر در قرنطینه شخصی به سر می‌برید، بین روال عادی و مقداری تنوع، توازن برقرار کنید.

شاید نهایتا بتوانید قرنطیته مفیدی داشته باشید. می‌توانید به کارهای عقب‌افتاده برسید و بالاخره آن کتابی را که دوست داشتید بخوانید.

 

۶- خود را از پا نیندازید

همه‌گیری ویروس کرونا ممکن است هفته‌ها و ماه‌ها طول بکشد، پس به ذهنتان استراحت دهید.

از طبیعت لذت ببرید و خود را در صورت امکان در معرض نور خورشید قرار دهید. نرمش کنید،‌ خوب بخورید و آب کافی بنوشید.

به افکار نگران کننده واکنش نشان ندهید. بلکه به خود بگویید نگرانی عامل این افکار است و این‌ها صرفا فکر و احساس هستند نه واقعیت. افکار خود را باور نکنید، زیرا تفکرات ما حقایق و قطعیات نیستند.

 

به اکنون توجه کنید، چرا که در حال حاضر و در این لحظه همه چیز خوب است. به نفس کشیدن و حس خوبی که از آن می‌گیرید توجه کنید. به زمین زیر پایتان، به اطرافتان و به چیزهایی که می‌بینید، می‌شنوید، لمس می‌کنید و می‌بویید توجه کنید و سپس حواستان را با کمک چیزهای دیگری که به آن علاقه دارید پرت کنید.

نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

درمان اضطراب با نوروفیدبک

درمان اضطراب

یکی از درمان‌های موثر و پذیرفته شده برای اضطراب که این روزها استقبال زیادی از آن هم می شود، درمان اضطراب با دستگاه نوروفیدبک است. در این مطلب ببینید میزان تاثیر نوروفیدبک بر اضطراب چقدر است و آیا نوروفیدبک قادر است اضطراب را درمان کند؟

اگر با مفهوم نوروفیدبک و این روش درمانی آشنایی ندارید، می توانید قبل از خواندن این مقاله به کمک سری مقالات زیر با نوروفیدبک آشنا شوید.

 

اضطراب چیست؟

برای آشنایی با روش درمان اضطراب با نوروفیدبک ابتدا لازم است آشنایی مختصری با اختلال اضطراب و نشانه های آن داشته باشیم. همینطور بدانیم اگر این اختلال را درمان نکنیم چه تاثیری بر سلامت جسم و روان ما می‌گذارد.

همه ما مطمئنا اضطراب و حس بد ناتوان کننده آن را در طول زندگی تجربه کرده‌ایم. این احساس عکس‌العمل دفاعی بدن ما در مقابل چالش ها، مشکلات و شرایطی است که باید به اصطلاح هوش و حواسمان را جمع کنیم.

به‌ عنوان مثال: موقع سخنرانی در برابر جمع، وقت امتحان، به خاطر مشکلات مالی، به خاطر تاخیر سر یک قرار و… دچار اضطراب می شویم.

انجمن روانشناسی آمریکا (APA) اضطراب را «هیجانی که با احساس تنش، افکار نگران کننده و تغییرات جسمانی نظیر فشار خون بالا مشخص می شود» تعریف می کند.

اضطراب (Anxiety) یا دلشوره یا تشویش حالت احساسی بسیار بدی است، که ناخواسته اما یک احساس طبیعی و معمولا سالم است. در واقع اضطراب یک احساس عمیق نامشخص، مبهم و ناخوشایند ترس، هراس و دل آشوبی است.

 

این احساس به طور معمول بعد از بر طرف شدن شرایط بد و اضطراب‌آور، خودش از بین می رود و فرد به حالت آرامش برمی گردد. یا اینکه شخص به خودش مسلط می شود و آرامشش را بدست می آورد.

اما اگر اینطور نبود و احساس اضطراب به خودی خود رفع نشد. یعنی فرد در حالت معمول نیز بیشتر‌ از اندازه احساس اضطراب و هراس داشت، احتمالا به اختلال اضطراب دچار شده است. اختلال اضطراب علاوه بر برانگیختگی فیزیولوژیکی در فرد حالت درماندگی و عدم تعادل روانی نیز ایجاد می کند.

 

اختلال اضطراب باعث تغییر رفتار و احساسات فرد و حتی ایجاد بیماری جسمی نیز می شود. مثلا باعث عصبانیت بیش‌ازحد، ترس، بی قراری، دلهره، دل آشوبی و نگرانی مداوم او است. اضطراب خفیف مبهم و ناراحت کننده است، در حالی که اضطراب شدید می تواند به‌طورجدی فعالیت‌های روزمره را مختل کند.

سازمان بهداشت جهانی گزارش کرده که در سطح جهانی از هر ۱۳ نفر ۱ نفر دچار نوعی از اضطراب است. گزارش های این سازمان نشان می دهد که اختلالات اضطراب شایع ترین اختلال روانی در سطح جهان است که انواع فوبیاها، فوبیای اجتماعی و اضطراب فراگیر را شامل می شود.

 

نشانه‌های اضطراب

اضطراب هر چند یک اختلال درونی و روانشناختی است، اما علائم و نشانه‌های بیرونی نیز دارد. نشانه های اضطراب را می توان به دو بخش روان شناختی و جسمانی طبقه بندی کرد.

 

نشانه‌های روان‌شناختی اضطراب عبارتند از:

دلواپسی، تحریک پذیری، هراس، بی تابی، احساس خطر غریب الوقوع، بی قراری، ترس، ناتوانی در حفظ آرامش، دشواری در تمرکز، مشکلات خواب و فقدان لذت .

نشانه های جسمانی نیز مشتمل است بر:

خشکی دهان، سرخ شدن، تهوع و استفراغ، غش و ضعف، اسهال، یبوست، سرگیجه، تنش عضلانی، تکرر ادرار، تحرک بیش از حد، مشکلات جنسی، لرزش، طپش قلب، افزایش ضربان قلب یا بی نظمی ضربان آن، آه کشیدن، تنفس تند و سریع، تعریق به ویژه در کف دست ها، تنفس های کوتاه، رنگ پریدگی و احساس خفگی.

 

علل ایجاد اضطراب

از علل ایجاد اختلال اضطراب می توان گفت، وقتی که استرس و موقعیت‌های استرس زا در زندگی زیاد و به مدت طولانی تکرار شود. یا اینکه به صورت طولانی مدت بدن در حالت برانگیختگی (آماده باش) قرار داشته باشد، این فرد آماده اختلال اضطراب می شود.

همچنین تکرار زیاد موقعیت‌هایی که قبلاً برای فرد استرس زا بوده‌ یا در آن‌ها به فرد آسیب های جدی جسمی، احساسی و عاطفی شدید وارد شده، می تواند احتمال اضطراب را افزایش دهد. اگر اضطراب به صورت ترس و نگرانی بیش از حد، غیرمنطقی و غیرقابل کنترل باشد و زندگی روزمره شخص را مختل کند، اختلال اضطراب ایجاد شده است.

 

افراد مبتلا به اختلالات اضطراب، ترس، نگرانی، اندوه و پریشانی را به طور مداوم تجربه می‌کنند. مثلا شخص همیشه استرس دارد، نمی‏ تواند احساس آرامش کند، تپش قلب دارد، خوابش مختل است، احساس خستگی و از پا افتادگی می‏ کند، سردرد دارد یا احساس گیجی می‏ کند.

علاوه بر این ها او نمی‏ تواند تمرکز یا تصمیم‏ گیری کند و بی‏ دلیل دچار ترس و وحشت می‏ شود. اما با درمان آن، این افراد می‌توانند این احساسات را مدیریت کرده و به زندگی عادی خود برگردند.

 

به عنوان مثال: بیشتر دانش آموزان و دانشجویان در روزهای امتحان دچار اضطراب می شوند و این باعث می شود بهتر و بیشتر درس بخوانند؛ در حالی که افرادی که اضطراب بیمارگونه دارند، با وجود اینکه درس را بلد هستند، به دلیل شدت اضطراب تمرکز نداشته و هر چه که بلد بودند در هنگام امتحان فراموش می کنند.

 

درمان اضطراب با نوروفیدبک

اختلال اضطراب نیز مانند بقیه اختلالات دارای دو نوع درمان سنتی، یعنی درمان دارویی و روان درمانی دارد. که بر مبنای ویژگی های شخصیتی یا تشخیص نوع اختلال، نوع درمان مشخص می شود. اما این روزها از جمله درمان های غیر دارویی که برای استرس و اضطراب استفاده می شود، درمان اضطراب با نوروفیدبک است.
درمان اختلال اضطراب با نوروفیدبک جزو روش‌های درمانی بسیار موثر و نیز شیوه‌ی نوینی برای درمان اختلال اضطرابی شناخته شده است. به صورتی که نتیجه تحقیقات نشان می دهد ۸۰ تا ۹۰ درصد بیماران مبتلا به اضطراب با روش نورفیدبک درمان خواهند شد.

بنا به گفته پژوهشگران، اختلال اضطراب از اولین مواردی بود که به روش درمان با نوروفیدبک پاسخ داد.

در مغز بیماران مبتلا به اختلال اضطرابی، یکی از قسمت‌هایی که دچار پّرکاری می شود نواحی پس سری مغز است. در نواحی پس سری عمدتاً امواج آهسته در زمان استراحت افزایش می یابند و در زمانی که ما چشمان مان را می بندیم به حداکثر می رسند. وجود امواج آهسته نشان دهنده کاهش عملکرد در این نواحی است.

در بیماران مبتلا به اختلال‌های اضطرابی این ناحیه از مغز عملکردش افزایش می یابد. بخصوص در سینگولیت خلفی با افزایش امواج بتا نسبت به نواحی پیشانی سر مواجه هستیم. افراد مضطرب در نقشه مغزی یا QEEG، خود کاهش موج آلفا و گاهی تتا را نیز خواهند داشت.

 

پیشنهاد میکنیم این مقاله را مطالعه کنید کاربرد بیوفیدبک در روانشناسی و روانپزشکی

اساس مداوای اضطراب با نوروفیدبک براین پایه است که یاد بگیریم چگونه اضطراب خود را مهار کنیم. درمان و رفع اضطراب با نوروفیدبک در واقع نوعی آموزش و شرطی کردن مغز است. نوروفیدبک باعث می شود مغز بتواند کارکرد خویش را به حالت طبیعی و سالم دوباره تنظیم کند و عملکرد فرد به سطح طبیعی برسد.

این روش در جهت اصلاح الگوهای امواج مغزی آشفته عمل می کند، تا مغز بتواند مهارت‌های کنترل اضطراب را به دست آورد. در نوروفیدبک برنامه پیشنهادی برای بیمارانی که دچار اختلال اضطراب هستند، آموزش افزایش موج آلفا و تتا در مغز خواهد بود. در واقع نوروفیدبک با هدف قرار دادن این مشکل بیماران اضطرابی سعی می کند، فعالیت زیاد مغز را به حداقل برساند و از این رو باعث می شود علائم مرتبط با بیماری او هم به کمترین حد برسد.

 

علاوه بر این، در این بیماران به صورت همزمان عملکرد قلب هم بررسی می شود. بیشتر بیماران اضطرابی علی رغم مشکل در فعالیت برخی از نواحی مغز، دارای پّرکاری در سیستم اعصاب خودمختار نیز هستند. این بیماران دارای علائمی مانند تپش قلب، تنفس سریع، انقباض عضلانی و تعریق هستند. زمانی که ما از تلفیق نوروفیدبک با بیوفیدبک، تغییرپذیری ضربان قلب استفاده می کنیم اثر بخشی بیشتری را در این بیماران مشاهده می کنیم.

همه تحقیقات بیانگر آن است که نوروفیدبک می تواند با شرطی سازی امواج مغزی افراد در گروه های سنی مختلف اضطراب را کاهش داده و درمان کند. فرد مضطرب می تواند بعد از آشنا شدن با تغییرات فیزیولوژیک و عصبی خود با تمرین و تکرار، آرامش خود را زیادتر کند.

در واقع فرد مضطرب به صورت هشیارانه و کاملاً ارادی می آموزد که چطور می تواند اضطراب خود را بدون هرگونه مواد شیمیایی از بین ببرد. این روش ایمن، کاملاً بدون درد و بدون هیچ گونه عوارض جانبی است.

 

نتایج درمان اضطراب با نوروفیدبک

ژو و همکارانش (۲۰۰۹) اثر بخشی نوروفیدبک و بیوفیدبک را بر عملکرد تحصیلی گروهی دانشجو مطالعه نمودند. یافته های این پژوهش نشان می دهند که نوروفیدبک در کنار بیوفیدبک به طورمعناداری اضطراب امتحان، افسردگی و خلقشان را بهبود می بخشد.

دو مطالعه دیگر بر روی تأثیر نوروفیدبک بر اضطراب امتحان انجام شد (هاموند، ۲۰۰۵ ؛ گرت و سیلور، ۱۹۷۶). این مطالعات دارای انتخاب تصادفی، ۴ گروه کنترل درمانی مختلف، و یک گروه کنترل لیست انتظار را در بر می‌گرفتند.

در یکی از مطالعات، کاهش معناداری در اضطراب امتحان بدست آمد. در حالیکه در گروه کنترل درمان نشده و گروه آموزش آرمیدگی کاهش معناداری دیده نشد. در مطالعه دیگر افراد، دوره‌هایی از آموزش نوروفیدبک و آموزش بیوفیدبک عضلانی دریافت کردند. در این افراد نمرات اضطراب در مقایسه با گروه درمان نشده به طور معناداری کاهش یافت.

نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

نوروفیدبک چیست و چه کاربردی دارد؟

نوروفیدبک چیست

برای پاسخ دادن به این سوال مهیج که نوروفیدبک چیست و رسیدن به درک درستی از مفهوم آن، چند گام کوتاه را باید طی کنیم. در این مسیر با موسسه پرتو دانش همراه باشید.‌

در این مقاله نخست به سراغ معنی واژه نوروفیدبک می‌رویم و بعد از آن به نحوه عملکرد مغز و سپس عملکرد دستگاه نوروفیدبک می‌پردازیم. در انتها نیز با مزایای استفاده از نوروفیدبک و اینکه چرا باید به مرور آن را جایگزین دارو کنیم، آشنا می‌شویم.

 

نوروفیدبک چیست؟   

کلمه نوروفیدبک یا Neurofeedback که آن را به اختصار NFB می نامند. از دو کلمه نورون(Neuron) و فیدبک (feedback) مشتق شده است. نورون‌ها سلول‌های تخصصی هستند، که در قسمت مغز و سیستم عصبی بدن فعالیت می‌کنند. این سلول‌های عصبی وظیفه‌ی ارسال و دریافت پیام را در مغز و سیستم عصبی سراسر بدن به عهده دارند.

کلمه فیدبک هم همانطور که می‌دانید در زبان فارسی به معنای بازخورد است. در نتیجه نوروفیدبک به معنی بازخوردهای عصبی است. در مجموع می‌توان گفت، نوروفیدبک نوعی بازخورد عصبی است.

نوروفیدبک چیست

دستگاه نوروفیدبک چیست؟

در ادامه به جواب این سوال می‌پردازیم، که دستگاه نوروفیدبک چیست و چه کاربردی دارد؟ دستگاه نوروفیدبک در رده پیشرفته‌ترین دستگاه‌های پزشکی نوین قرار دارد.
روش درمانی نوروفیدبک یکی از جدیدترین روش‌های درمان بیماری‌ها، افزایش قدرت ذهن، تمرکز و مهارت‌هاست. این دستگاه همچنین در موارد دیگری مانند تحقیق و پژوهش، نقشه برداری مغز و… کاربرد دارد.

 

امواج مغزی

برای اینکه ببینیم دستگاه نوروفیدبک چگونه عمل می‌کند و به درمان بیماری‌ها می پردازد، ابتدا باید با نحوه عملکرد مغز آشنایی مختصری پیدا کنیم.
مغز دارای میلیاردها سلول نورون است که این سلول‌ها به وسیله پدیده الکتروشیمیایی (پدیده الکتروشیمی به واکنش‌های شیمیایی می گویند که در اثر عبور جریان الکتریکی اتفاق می‌افتد، یا اینکه یک واکنش شیمیایی باعث ایجاد جریان الکتریکی می‌شود.) با هم ارتباط برقرار می‌کنند. در این مقالهمی‌توانید با نورون‌ها و انواع آن بیشتر آشنا شوید.

نورون‌ها همانطور که در بالا گفتیم سلول‌های عصبی هستند، که وظیفه‌ی انتقال پیام‌های عصبی را دارند. فعالیت الکتروشیمیایی این سلول‌های پستچی، که در جهت نقل و انتقال پیام رخ می‌دهد، امواج مغزی را تولید می‌کند.

به دلیل فعالیت سیستم حسی، حرکتی و شناختی در مغز ما، انواع امواج مغزی به صورت مدام در حال تولید شدن هستند. ممکن است در یک بخش از مغز همزمان تعداد زیادی جریان الکتریکی در حال شکل‌گیری باشد.
این امواج مغزی را می‌توان توسط دستگاه الکتروانسفالوگرافییا آمپلیافایرهای زیستی ثبت کرد. فرق این امواج و سیگنال‌های مغزی که بوسیله‌ی دستگاه‌ها ثبت می‌شود، در تعداد تولید آن فرکانس در هر ثانیه است.
مثلاً بسیاری از فرکانس‌ها هستند که کمتر از یک بار در ثانیه تکرار می‌شوند و یا فرکانس‌های که تکرار آن به بیشتر از ۱۰۰ بار در ثانیه نیز می‌رسد. با نحوه تولید امواج مغزی در این مقاله آشنا شوید.

 

امواج مغزی را بر اساس فرکانس آنها نامگذاری می‌کنند. که به ترتیب عبارتند از: دلتا، تتا، آلفا، بتا، SMR و گاما.

  • بیوفیدبک چیست؟

    بعد از اینکه با امواج مغزی آشنا شدیم باید به این مقوله بپردازیم، که تکنیک درمانی نوروفیدبک چیست و چگونه عمل می‌کند؟ نوروفیدبک یا همان بازخورد عصبی، زیر مجموعه و در واقع شکل خاصی از بیوفیدبک است.

  •  

بیوفیدبک یا Biofeedback یا بازخورد زیستی، روشی است که دستگاه به دریافت و ثبت علائم زیستی بدن می‌پردازد و توسط آن به شما می‌آموزد چگونه عملکردهای بدن مانند ضربان قلب را با کمک ذهن کنترل کنید.

بیوفیدبک یک روش درمانی نوین در پزشکی است. این روش در واقع به تعدادی از شیوه‌های درمانی گفته می‌شود، که به فرد قدرت استفاده از ذهن برای کنترل بدن را می‌دهد. بیوفیدبک یک شیوه‌ی تکمیل کننده و یا حتی جایگزین برای دارو درمانی است.

در روش بیوفیدبک سیگنال‌های بیولوژیک بدن مانند تنفس، فشار خون، تعریق، انقباضات عضلانی، ضربان قلب، امواج مغزی و… ثبت می‌شود، تا به این وسیله ما با آگاهی از وضعیت بدن خود بتوانیم بر فعالیت‌های غیرارادی بدنمان، کنترل پیدا کنیم. برای آشنایی کامل با بیوفیدبک می توانید مقاله بیوفیدبک چیست؟ را بخوانید.

 

نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک

دستگاه‌های نوروفیدبک هم به همین شکل برای مغز عمل می‌کنند و برای نظارت، اندازه گیر‌ی و آموزش امواج مغزی طراحی شده‌اند.

یعنی بوسیله ثبت امواج الکتریکی مغز، یک سری اطلاعات درباره مشکلات، نواقص، مدل و آرایش امواج مغزی بدست می‌آورد. سپس با دادن اطلاعات به درمانگر و شخص، به برطرف کردن مشکلات مغزی و یا تقویت مغز می‌پردازد و به نوعی خود تنظیمی را به فرد آموزش دهد.

نکته جذاب این روش درمانی اینجاست که نوروفیدبک در واقع آموزش دادن مغز توسط خود مغز است. اما دستگاه‌های نوروفیدبک چطور این کار را می‌کنند؟!

مغز، دنیای امواج است و برای اینکه بهتر بتوانیم بفهمیم نوروفیدبک چیست و با مفهوم آن ارتباط برقرار کنیم، باید بدانیم که فعال یا غیر فعال بودن هر یک از این انواع امواج مغزی در شرایط و حالات مختلف می تواند خوب یا دردسر ساز باشد.

 

همانطور که در بالا گفتیم امواج مغزی انواع مختلفی مانند آلفا، بتا، تتا و… دارد. هر کدام از آنها در شرایط و حالات مختلف ایجاد می‌شود. این امواج باید دارای یک الگو، نظم و هماهنگی خوب و مناسب باشند تا ما دچار دردسر نشویم.

نبودن هماهنگی و تناسب بین امواج مغزی مانند این است که، ارکستر سمفونیکی در حال اجرا نوازنده‌هایش با یکدیگر هماهنگی نداشته باشند و صدای نهایی‌ای که به گوش می‌رسد، تبدیل به یک ملودی ناخوشایند و آزاردهنده شود؛ نبودن هماهنگی در میان امواج مغزی هم نتیجهٔ مشابهی را دارد.

 

مثال: پژوهش های زیادی نشان داده مغز افرادی که دچار افسردگی هستند، امواج بتا در نیمکره راست بیش از اندازه فعالیت دارد و در نیمکره چپ نیز امواج آلفا فعالیت بیش از حد دارد. بنابراین برای مقابله با افسردگی در این فرد می توان با استفاده از روش نوروفیدبک امواج بتا در نیمکره راست را کاهش داد یا امواج آلفای نیمکره چپ را سرکوب نمود.

 

 نحوه عملکرد نوروفیدبک چگونه است؟

در ادامه مبحث جذاب و کمی پیچیده نوروفیدبک چیست و چگونه کار می‌کند؟ باید به این نکته بپردازیم که بعد از این که از مشکلات و ضعف‌های مغز خود آگاه شدیم، قرار است نوروفیدبک چگونه آنها را بر طرف کند؟

در مغز تمام ما انسان‌ها، هزاران فرایند و فعالیت خودکار و غیر ارادی در حال اتفاق افتادن است. فرایندهای ناهشیار بی شماری که  کاملاً از حوزه‌ی آگاهی و اختیار ما خارج هستند. این فعالیت‌های ناخودآگاه، دائماً و بدون دخالت آگاهانه‌ی ما بر روی رفتار، افکار، عملکرد و وضعیت سلامت جسمی و روانی ما تاثیر گذارند.افزایش یا کاهش بیش از اندازه امواج مغزی یا گسترش و تسلط نامتعارف هر یک از آنها در بخش‌های متفاوت مغز با حالت‌های نابهنجار عاطفی و شناختی انسان به طور ناخودآگاه ارتباطی تنگاتنگ دارد. تا مدت‌ها انسان فکر می‌کرد، کنترل این امواج ناخودآگاه به صورت اختیاری غیر ممکن است. اما امروزه فهمیده که این طور نیست.

هر چند کنترل و مسیردهی امواج و سیگنال‌های مغز به صورت عادی کار بسیار سخت و دشوار و در بسیاری از مواقع غیرقابل انجام است.
اما نوروفیدبک دستگاهی است که امکان کنترل کردن و مسیر دهی امواج مغزی را برای ما فراهم می‌کند. نوروفیدبک با آگاه کردن فرد از عملکرد ناخودآگاه، امکان کنترل عملکرد ناخودآگاه را به صورت خودآگاه فراهم می‌کند. این کنترل با روش شرطی کردن مغز انجام می‌شود.

 

با دستگاه نوروفیدبک می توانید امواج ناخودآگاه مغز را بطور خودآگاه کنترل و هدایت کنید.

مناسب یا نامناسب بودن کارکرد مغز ما، باعث طبیعی یا غیر طبیعی بودن امواج مغزی تولید شده می‌شود. بعضی عقیده دارند اختلالات مختلف روانی در حقیقت بخاطر کارکرد نامناسب بخش‌های مختلف مغز است. که باعث تولید الگوی نادرست امواج مغزی می‌شود.

در نتیجه مغز انسان هم مانند هر سیستم پیچیده دیگری نیاز به تنظیم و رفع نواقص دارد. نکته جالب این است که مغز این توانایی را دارد که خود را تنظیم و کارکردش را بهینه کند. تنها کافی است که از وضعیت خود آگاه شود.

دستگاه نوروفیدبک با اطلاعاتی که از امواج مغزی به ما می‌دهد، به مغز کمک می‌کند وضعیت خود را شناخته و اشکالات و ناهنجاری‌هایی که در امواج مغزی دارد را رفع کند.

در واقع نوروفیدبک، برای مغز ما مانند یک آینه عمل می‌کند. این دستگاه امواج مغزی و عملکردهای فیزیولوژیک مغز را مانند یک آینه پیشرفته به ما نشان می‌دهد و به ما کمک می‌کند تا از آن چه در مغز ما در حال رخ دادن است آگاه شویم.

در این روش با انعکاس و نشان دادن این که مغز ما  “الان و در این لحظه، در چه وضعیتی به سر می‌برد” شخص می‌آموزد که برای انجام یک کار خاص، به چه آرایشی از امواج مغزی نیاز دارد. این افزایش آگاهی نسبت به وضعیت امواج مغزی باعث می‌شود، فرد بتواند کنترل بیشتری بر این امواج داشته باشد.

 

بنا به گفته پژوهشگران، اختلال اضطراب از اولین مواردی بود که به روش درمان با نوروفیدبک پاسخ داد.

برای استفاده ازدستگاه نوروفیدبک، ابتدا شخص روی صندلی مخصوص و راحتی نشسته و سنسورهای که حسگر (الکترود) نامیده می‌شوند، بر روی نقاط مشخصی از سر او قرار می‌گیرند.

 

این سنسورها، فعالیت الکتریکی سلول‌های مغز را ثبت و در قالب امواج مغزی به شکل‌های مختلف نظیر نمودارهای رنگی، یا در اغلب موارد به شکل شبیه‌سازی شده در قالب یک بازی کامپیوتری یا فیلم ویدئویی به او نشان می دهند.

از شخص خواسته می‌شود تا آرام باشد و به صفحه کامپیوتری که جلویش قرار دارد نگاه کند. آنگاه سعی کند، برای مثال پخش یک فیلم یا هدایت یک بازی کامپیوتری را بدون استفاده از دست و تنها با امواج مغزی انجام دهد.

به این شکل، او با دیدن پیشرفت یا توقف بازی، یعنی همان گرفتن پاداش یا از دست دادن امتیاز، یا تغییراتی که در صدا یا پخش فیلم به وجود می‌آید. از شرایط مطلوب یا نامطلوب امواج مغزی خود آگاه می‌شود.

اینگونه او سعی می‌کند وضعیت تولید امواج مغزی خود را اصلاح کند، تا بازی یا فیلم مورد علاقه‌اش را بتواند ادامه دهد.

در این روش دستگاه الگوهای امواج مغزی شما را پردازش می‌کند و در صورتی که این الگوها مناسب باشد، شما در بازی به جلو می‌روید و در غیر این صورت شکست می‌خورید.

به این ترتیب شما یاد می‌گیرید که مثلاً در شرایط اضطراب چگونه می‌توانید مغز خود را طوری تنظیم کنید که آرامش را جایگزین اضطراب کنید.

 

مثلا اگر قرار است در یک بیمار مضطرب موج آلفا (موج آرامش بخش) را افزایش دهیم، بازی در صورتی پیش می رود که موج آلفا از یک حد مشخصی بیشتر شود.

اینکه چه امواجی در مغز افزایش و چه امواجی کاهش یابند، کاملاً بستگی به مشکل هر فرد دارد و درمانگر آن را در طول جلسه تنظیم می‌کند.

از این روش می‌توان به منظور بهبود اختلالاتی چون بیش‌فعالی (کمبود توجه)، ناتوانی‌های یادگیری، صرع، هراس و اختلالات اضطرابی، اختلالات مربوط به سوء مصرف مواد، افسردگی، مدیریت استرس، میگرن، سندرم تورت و اختلالات خواب استفاده کرد.

 

مزایای نوروفیدبک

در انتهای این مطلب به فواید نوروفیدبک می‌رسیم. نوروفیدبک در واقع یک فرایند آموزشی است، که در آن مغز خود تنظیمی را یاد می‌گیرد و پس از چندین و چند جلسه تمرین و تکرار، می‌تواند با آرایش جدیدی از امواج مغزی به فعالیت روزانه خود ادامه دهد.

این نوع آموزش مدت ماندگاری بسیار بالایی دارد. به عنوان مثال بعد از یادگیری دوچرخه سواری شما دیگر آن را فراموش نخواهید کرد.در واقع این شیوه یادگیری هم مانند آموزش دوچرخه‌سواری در مغز عمل می‌کند، یعنی بعد از اینکه شما در دوچرخه سواری عمل پدال زدن را یاد گرفتید و به آن مسلط شدید، این آموزش وارد ناخودآگاه مغز شما می‌شود.پس از آن دیگر نیاز نیست برای هر بار پدال زدن فکر کنید، بلکه به طور ناخودآگاه اینکار را انجام می‌دهید. زیرا این عمل وارد ناخودآگاه شما شده و شما عمل پدال زدن را به صورت ناخودآگاه و بدون فکر کردن انجام می‌دهید. در ضمن احتمالاً تا آخر عمر هم آن را فراموش نخواهید کرد.

 

آشنایی با محصولات علوم اعصاب

از مهمترین مزیت‌های نوروفیدبک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

روشی است کاملاً ایمن و بدون هیچ عارضه جانبی
توانمندی‌های شناختی را افزایش می‌دهد.
اثرات درمانی آن برای مدت طولانی پایدار است.
عدم مصرف دارو و تحمل عوارض آن
روشی کم تهاجمی بدون درد و خونریزی
آسان‌تر بودن تحمل این روش برای کودکان
این درمان خیلی سریع موجب تغییر رفتار فرد خواهد شد.
موجب تنظیم کل فعالیت‌های مغز خواهد شد.

 

در انتها باید گفت سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نیز این درمان را مورد تایید قرار داده است. در ویدیوی زیر خواهید دید، چرا بهتر است در برخی موارد از نوروفیدبک و بیوفیدبک به عنوان جایگزین دارو استفاده کرد.
امیدوارم در این مقاله توانسته باشیم، به این سوال جواب دهیم که نوروفیدبک چیست و چه کاربردهایی دارد. برای آشنایی کامل‌تر با کاربردهای این شیوه درمانی به مقاله کاربرد نوروفیدبک مراجعه کنید.