اوتیسم چیست ؟ اختلال اوتیسم بیماری کمتر شناخته شدهای است که این روزها، نام آن بسیار به گوش میخورد. اما اکثر مردم اطلاعاتی کمی در زمینه این اختلال نوظهور که در کودکان بروز میکند داشته و در واقع به طور واضح نمیدانند اختلال اوتیسم چیست؟
اغلب والدین به دلیل شناخت کمی که نسبت به این اختلال دارند، بیش از اندازه دربارهی آن نگرانند. اما با شناخت بیشتر از آن و نحوه کنترل و بهبود این اختلال این نگرانیها میتواند کاهش پیدا کند.
هر چند که اتیسم قابل درمان نیست، اما با روشهای صحیح قابل کنترل بوده و امکان بهبود نسبی و یا کامل تواناییهای فرد مبتلا وجود دارد. بنابراین با سری مقالات پرتو دانش در رابطه با اوتیسم، روش تشخیص و درمان اوتیسم با ما همراه باشید.
در حقیقت میتوان گفت، بعضی از بچههای مبتلا به “اوتیسم” جزیره کشف نشدهای از هوش و استعداد هستند. یعنی ممکن است نبوغی در زمینههای مختلف مانند موسیقی، ریاضی، بویایی و… نشان بدهند و به طول کلی، یکی از حسها آنها به صورت خاصی، قوی عمل کند.
اوتیسم چیست؟
در واقع میتوان گفت اوتیسم یک بیماری نیست، بلکه یک نوع اختلال است. چرا که بیماری پاسخ پاتوفیزیولوژیک به یک محرک خارجی (مثل میکروبها) و یا داخلی (مثل سلولهای سرطانی) است. اما اختلال به دلیل تفاوت در فعالیتهای ساختاری یا عملکردی اجزای بدن اتفاق میافتد.
به دلیل اینکه علائم اوتیسم گستردگی فراوانی دارد، آن را اختلال طیف اوتیسم مینامند. این بیماری شامل اختلال در طیف وسیعی از علائم و مهارتها در سطوح مختلف است. اما در ادامه ببینیم اختلال اوتیسم دقیقاً چیست؟ و چه طیفی از اختلالات را شامل میشود؟
واژه اوتیسم در حقیقت، از دو بخش تشکیل شده است. اوتوس یعنی خود و ایسم یعنی گرایش و در نهایت معنی اوتیسم خودگرایی و عدم توجه به محیط اطراف است. این واژه، از زبان یونانی وارد زبانهای مختلف شده است.
این اصطلاح به وضعیتی اشاره میکند که در آن یک شخص از تعاملات اجتماعی کنار گذاشته شده است، به عبارت دیگر او تبدیل به یک خودِ ایزوله شده است. یوجین بلولر روانپزشک سوئیسی اولین شخصی بود که از این تعبیر استفاده کرد.
اختلال طیف اوتیسم (Autism Spectrum Disorder) یا به صورت مخفف (ASD) گروهی از اختلالات پیچیده رشدی و تکاملی (از نوع روابط اجتماعی) است، که در سلولهای مغزی رخ میدهد. این اختلال ارتباطات اجتماعی و رفتار فرد را تحت تأثیر قرار میدهد و عموماً با نام “درخود ماندگی” نیز شناخته میشود.
علاوه بر این اوتیسم یا درخودماندگی اختلالی عصبی-رفتاری نیز محسوب میشود، که هسته مرکزی آن در واقع اختلال در ارتباط است. به نظر میرسد که این اختلال ریشه در رشد خیلی کند مغز دارد. با این حال، مهمترین نشانههای اوتیسم و علائم آن از ۲ تا ۳ سالگی شروع میشود.
این اختلال عصبی-رشدی که در سه سال اول زندگی بروز میکند، مادامالعمر بوده و در حقیقت بخشهای مختلف مغز افراد دارای اوتیسم در همکاری با یکدیگر دچار مشکل میشوند. افراد مبتلا به طور کلی سه نوع علامت را با درجات مختلف نشان میدهند:
۱- مشکلاتی در روابط و تعاملات اجتماعی
۲- مشکلاتی در ارتباط کلامی و غیرکلامی
۳- علائق و فعالیتهای محدود و رفتارهای تکراری
اوتیسم با تأثیر بر روی مغز کودک، رفتارهای اجتماعی و مهارت ارتباط برقرار کردن او را مختل میکند. کودکان و هم بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، به طور معمول مشکلاتی را در ارتباط کلامی و غیر کلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیتهای متفاوت نشان میدهند.
این اختلال ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای مبتلایان دشوار ساخته و بر روی درک آنها از دنیای بیرون و تعاملاتشان با دیگران اثر میگذارد. همچنین در بعضی موارد، رفتارهای خود آزاردهنده و پرخاشگری نیز در آنها دیده میشود.
در این افراد، حرکات تکراری (دست زدن، پریدن) و پاسخهای غیرمعمول به افراد، دلبستگی به اشیاء یا مقاومت در مقابل تغییر نیز دیده میشود. ممکن است در حواس پنجگانه (بینایی، شنوایی، بساوایی، بویایی و چشایی) نیز حساسیتهای غیرمعمول دیده شود.
در واقع اختلالات طیف اوتیسم به روشهای مختلفی بر روی پردازش اطلاعات فرد تاثیر میگذارد و آنها دنیا را متفاوت تر از بقیه میبینند، میشنوند و حس میکنند.
۵۰ از کودکان مبتلا قادر نیستند از زبان به عنوان وسیله اصلی برقراری ارتباط با سایرین استفاده نمایند. عدم به کار بردن ضمیر “من” از ویژگیهای کلامی این کودکان است. از مسائل دیگر تکلمی، تکرار کلمات و جملات اطرافیان است.
علاوه بر این یک سری نقصهای حسی و ناهماهنگیهای عضوی نیز در این افراد وجود دارد. به طور کلی این اختلال به صورتهای متفاوتی در رفتارهای فرد دارای اوتیسم نمایان میشود.
بعضی از افراد دارای اوتیسم، مشکلات همراه دیگری نیز از جمله کمتوانی ذهنی، اختلال یکپارچگی حسی، اختلال بیشفعالی و نقص توجه، صرع و مشکلات گوارشی دارند.
اوتیسم بیماری نیست و درمان دارویی قطعی نیز ندارد، اما با توانبخشی فرد دارای اوتیسم میتواند مهارت کسب کرده و زندگی مستقلی داشته باشند و همچنین نبوغ خاصی را از خود نشان دهد.
شروع زودتر آموزش، در آنها ضروری است چرا که ممکن است موجب بهبودی رشد اجتماعی و کاهش رفتارهای نامطلوب گردد. و احتمال دارد افراد اوتیسم بتوانند زندگی نرمالی داشته باشند.
میزان شیوع اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم در همه قومها، نژادها و طبقه های اقتصادی دیده میشود و در پسران شایعتر از دختران است. در حال حاضر آمار ابتلا به این اختلال در دنیا از هر ۶۰ تا ۷۰ تولد زنده در دنیا، یک نفر مبتلا به اوتیسم است. در ایران نیز از هر ۱۵۰ نوزاد، یک کودک مبتلا به اختلال اوتیسم میشود.
شیوع (ASD) شش در هزار است و در مردان چهار برابر بیش از زنان وجود دارد. کارشناسان، زندگی ماشینی و عوامل ناشی از آن مانند استرس را در سیر صعودی ابتلا به این بیماری دخیل میدانند.
تعداد افراد مبتلا از سال ۱۹۸۰ میلادی تاکنون شدیداً در حال افزایش است و این امر میتواند به دلیل بهبود تشخیص و آیتمهای بالینی باشد. ولی این پرسش که آیا شیوع نیز افزایش یافتهاست، همچنان جای تحقیق دارد.
وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اوتیسم ندارد. نتیجه یک مطالعه نشان میدهد زنان دارای اضافه وزن زیاد و مبتلا به دیابت، در صورتی که باردار شوند، بیش از مادران سالم با احتمال تولد نوزاد اوتیستیک روبرو خواهند بود.
افراد مبتلا به اوتیسم از مراکز کنترل و پیش گیری بیماری آمریکا، آوریل ۲۰۱۲ نشان میدهد که از هر ۸۶ کودک، یکی مبتلا به این مشکل است. تحقیقات دقیق نشان میدهند که این افزایش تا حدودی با بهبود تشخیص و آگاهی وجود دارد.
انواع ASD :
به طور کلی می توان گفت، امروزه پنج نوع مختلف از اختلالات طیفی اوتیسم وجود دارد، که عبارتند از:
۱- اختلال درخودماندگی یا اوتیسم
اختلال درخودماندگی همان چیزی است که بیشتر مردم هنگام شنیدن کلمه “اوتیسم” به آن فکر میکنند. به اختلال در برقراری ارتباطات، تعاملات اجتماعی و بازیهای تخیلی در کودکان زیر ٣ سال، اختلال درخودماندگی گفته میشود.
این اختلال همچنین “اوتیسم کلاسیک” نیز نامیده میشود. افراد مبتلا به اختلال اوتیسم معمولاً دارای تاخیرهای زبانی قابل توجهی، چالشهای اجتماعی و ارتباطی و رفتارها و علایق غیر معمول هستند.
۲- سندرم اسپرگر (Asperger)
معمولاً کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر علائم کمی نسبت به اختلال اتیسم دارند. آنها مشکل زبانی یا ناتوانی ذهنی ندارند و در تست هوش میانگین هوشی بالاتر از متوسط دارند.
اما در برقراری ارتباطات اجتماعی و رفتارها، مشابه کودکان اتیسم دچار مشکل و محدودیت هستند و ممکن است علایق غیر معمول نیز داشته باشند.
همچنین آنها در درک صحبت های غیرکلامی مانند حالات چهره دیگران با مشکل مواجه هستند. این اختلال همچنین “اوتیسم غیر طبیعی” نیز نامیده میشود.
پیشنهاد میکنم این مقاله را مطالعه کنید: علائم و نشانه های تشخیص اوتیسم در بزرگسالان
۳- اختلال فراگیر رشد (اوتیسم آتیپیک یا PDD):
کودکانی که برخی از علائم اختلال اتیسم یا سندرم آسپرگر را دارند، اما معمولاً علائم کمتری نسبت به افراد مبتلا به اختلال اوتیسم دارند.
این اختلال یک دسته عمومی و فراگیر است و کودکانی که در این گروه قرار دارند، معمولا برخی از رفتارهای اوتیسمی را نشان میدهند، اما در دستههای دیگر قرار نمیگیرند.
افراد مبتلا به اختلال فراگیر رشد یا PDD ممکن است تنها دچار چالشهای اجتماعی و ارتباطی شوند.
۴- اختلال فروپاشی دوران کودکی
این کودکان حداقل در دو سال اول زندگی رشد طبیعی دارند و بعد از آن است که بخش بزرگی از مهارتهای ارتباطی خود را از دست میدهند.
اختلال فروپاشی دوران کودکی بسیار نادر بوده و بسیاری از متخصصان در مورد اینکه آن را یک اختلال مجزا در نظر بگیرند، شک دارند.
۵- سندرم رت (Rett):
این سندرم قبلا در دسته اختلالات اوتیسمی بود، اما در حال حاضر زمینهی ژنتیک آن تایید شده است، بنابراین دیگر جزو اختلالات اوتیسمی قرار نمیگیرد.
رشد کودکان مبتلا به سندرم Rett ابتدا طبیعی است، اما این اختلال از سن ۱ تا ۴ سالگی شروع میشود. کودکان در این دسته از اختلال اغلب دختران هستند، که در ارتباطات و مهارتهای اجتماعی دچار مشکل میشوند.
به علاوه حرکات تکراری دست جایگزین حرکات هدفمند میشود و مبتلایان این اختلال به شدت دچار اختلال شناختی میشوند.