در دنیای پیشرفته و مدرن امروز بشر در معرض ابتلا به انواع بیماری‌های جسمی و اختلالات روحی و روانی قرار دارد، که گاهی هیچ گونه درمان قطعی برای آنها وجود ندارد. درمان اوتیسم نیز یکی از مواردی است که راه قطعی نداشته و تنها می‌توان با روش‌های گوناگون آن را کنترل کرد و از راه‌های درمانی مختلف جهت توانبخشی بیمار استفاده کرد.
به گفته کار شناسان اوتیسم از جمله عوارض زندگی در شهر‌های صنعتی و پر استرس است. که در کنار تاثیر وراثت در انتقال این اختلال، سهم استرس و معضلات زندگی در جوامع شهری بسیار قابل اهمیت است.
در سری مقالات قبل درباره‌ی این صحبت کردیم که اوتیسم چیست؟ و با انواع اختلال اوتیسم آشنا شدیم. نگاهی به میزان شیوع این بیماری در جهان، علت، علائم و نحوه تشخیص آن انداختیم و علائم اوتیسم در کودکان تا سن ۱ سالگی و بعد از آن تا سن ۲ سالگی و ۳ سالگی و بزرگسالی را مورد بررسی قرار دادیم. در این مطلب نیز با ۴ روش موثر و تاثیرگذار درمان، برای اوتیسم آشنا خواهیم شد. سری مقالات قبل را از طریق لینک‌های زیر می توانید دنبال کنید.
- اوتیسم چیست؟
- علت اوتیسم چیست؟
- علائم اوتیسم
- تشخیص اوتیسم
- علائم اوتیسم در کودکان تا سن ۱ سالگی
- علائم اوتیسم در کودک یک تا دو ساله
- نشانه‌های اوتیسم در کودکان سه ساله
- علائم و نشانه‌های اوتیسم در بزرگسالی
درمان اوتیسم
اگر چه پیشگیری از وقوع ابتلا به اوتیسم امکان پذیر نیست، اما مداخله به هنگام در تشخیص این اختلال و همچنین پیگیری کردن دوره‌های درمانی کودکان مبتلا به اوتیسم در سن طلایی ۲ تا ۵ سال، از جمله راه‌هایی است که در کنترل و درمان این بیماری نقش و جایگاه ویژه‌ای دارد.
تا کنون هیچ روش قطعی‌ای برای درمان مبتلایان به اوتیسم پیدا نشده است. بهترین روش برای درمان اختلال اوتیسم روش توانبخشی با کمک خانواده است. گفتاردرمانی و کاردرمانی فشرده به تقویت مهارت‌های مختلف کودک کمک می‌کند.
هدف از درمان این اختلال این است که توانایی فرد، برای عملکردها را افزایش و علائم طیف اوتیسم را کاهش دهد. مداخله زود هنگام در طول سال‌های پیش دبستانی می‌تواند به کودک کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی، عملکردی و رفتاری را یاد بگیرد.
برای آنکه بهترین سرویس را به یک کودک مبتلا به اوتیسم ارائه دهیم، باید به این موارد توجه نماییم که کودک حتماً باید توسط یک فوق تخصص روان‌پزشکی اطفال و یک متخصص مغز و اعصاب اطفال ویزیت شود. به‌طور فشرده و ترجیحاً هر روز تحت خدمات گفتاردرمانی و کاردرمانی قرار گیرد.
لازم است والدین و مربی کودک روش‌های مناسب تقویت مهارت‌های ارتباطی کودک را از طریق مطالعه کتاب‌های مرتبط یا به وسیلهٔ جلسات مشاوره‌ای که کاردرمانی کودک برگزار می‌کند، فرا بگیرند.
ارزیابی وضعیت حسی – حرکتی کودک به وسیله کارشناسان کاردرمانی صورت پذیرد و در صورت لزوم جلسات کاردرمانی ذهنی کودک به‌طور منسجم برگزار گردد.
کاردرمانی، گفتاردرمانی، بازی درمانی، هنر درمانی و مداخلات روان‌شناسی از جمله مداخلاتی هست که می‌تواند در بهبود علائم کودکان اوتیسم نقش ویژه‌ای داشته باشد.
موسیقی درمانی، راهکاری برای ارتباط با کودکان اوتیسم است. نقاشی و قصه گویی نیز یکی از روش‌های مؤثر تربیت کودکان اوتیسم است و پدران و مادران باید در یک‌گوشه اتاق نشسته و کتاب‌های قصه متناسب با سن کودک را با صدای بلند و دلنشین برای علاقه‌مندی آنان بخوانند.
آموزش‌های رفتاری مبتنی بر پاداش برای رفتارهای خوب که به آنها مهارت‌های اجتماعی و چگونگی برقراری ارتباط را یاد می‌دهد و به آنها کمک می‌کند که بتوانند در بزرگسالی با برخی از مشکلاتشان کنار بیایند و مشکلات کمتری داشته باشند.
دارو درمانی برای درمان اوتیسم
در حال حاضر هیچ داروی خاصی برای درمان اختلال اوتیسم وجود ندارد و در واقع داروها در این اختلال آنچنان نقش درمانی ندارند. اکثر داروها بیشتر برای کنترل ناهنجاری‌های رفتاری تجویز می‌شوند و تنها علائم خاصی را تسکین می‌دهد.
اغلب داروهایی که برای درمان این اختلال استفاده می‌شود، برای مقابله با یک رفتار خاص ازجمله کاهش رفتار تحریک پذیر و پرخاشگری مورد استفاده است. به عنوان مثال ریسپریدون دارو می‌تواند در کاهش رفتارهای پرخاشگرانه، خود آسیبی و سایر رفتارهای چالش برانگیز تاثیر معنی داری داشته باشد.
به طور کلی می‌توان گفت داروهای اوتیسم، برای جلوگیری از خشم، عصبانیت، مشکلات حواس، بیش فعالی، مشکلات خواب، بی پروا بودن، زودرنج بودن و زود عصبانی شدن، دارو به کار می‌رود.
تحقیقات در زمینه دارو درمانی نشان دهنده این واقعیت اند که دارو درمانی در کنار رفتار درمانی بایستی مورد استفاده قرار گیرد و دارو به تنهایی نمی‌تواند برای یک کودک نجات بخش باشد.
تنها دو داروی مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان تحریک‌پذیری مرتبط با اوتیسم وجود دارد: ریسپریدون و آریپیپرازول که هر دو در گروه داروهای آنتی سایکوتیک آتیپیک قرار دارند.
آشنایی با دستگاه نوروفیدبک ۴ کاناله
رفتار درمانی برای درمان اوتیسم
یکی از شناخته شده‌ترین و پرکاربردترین رویکرد درمانی اوتیسم در کودکان، تحلیل رفتار کاربردی یا ای بی ای (ABA) است. که البته در همه جای دنیا به خانواده‌ها پیشنهاد می‌گردد.
رویکرد رفتار درمانی موجب تقویت رفتارهای مثبت و کاهش رفتارهای منفی کودک دارای اختلال طیف اوتیسم می‌گردد و می‌توان بر اساس تکنیک‌های زنجیره سازی و شکل دهی رفتار مهارت‌های جدیدی را نیز به کودک آموخت.
رفتار درمانی در بهبود علائم مختلف اوتیسم مانند مهارت‌های اجتماعی و زبانی و اختلال‌های رفتاری به اثبات رسیده است. رفتار کلامی نوعی از ABA است که همان اصول را برای زبان کودکان به کار می‌گیرد.
در این رویکرد بایستی به صورت استاندارد حداقل روزانه ۴ ساعت و ۲۵ ساعت در هفته برای کودک دارای اوتیسم به صورت انفرادی اجرا گردد.
خانواده‌ها می‌توانند با کمک روش‌های مختلف رفتار درمانی توانایی‌ها و مهارت‌های کلامی و ارتباط اجتماعی کودکان مبتلای خود را تقویت کنند. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
الف) روش ABA
ب) روش تیچ (TEACCH)
پ) روش ارتباط با تبادل تصویر
ت) روش فلور تایم (floor time)
ج) داستان‌های اجتماعی
د) درک مجموعه حواس
کار درمانی (OT/Occupational Therapy)
کارآمدترین روش درمانی، بی شک روش توانبخشی است. کار درمانی به فرد دارای اوتیسم کمک می‌کند تا مهارت‌های شناختی، جسمی، اجتماعی و حرکتی‌اش ارتقا پیدا کند.
برای درمان کودک باید به طور فشرده و ترجیحاً هر روز تحت خدمات کاردرمانی قرار گیرد. کاردرمانی به تقویت مهارت‌های مختلف کمک می‌کند.
هدف این روش بهبود مهارت‌های زندگی است که به فرد امکان زندگی مستقل را می‌دهد. برنامه‌های کار درمانی برای کودک دارای اوتیسم بیشتر حول و حوش مهارت‌های بازی، استراتژی‌های یادگیری و موضوعات حسی و حرکتی متمرکز است.
ارزیابی وضعیت حسی – حرکتی کودک به وسیله کارشناسان کاردرمانی صورت می‌پذیرد و در صورت لزوم جلسات کاردرمانی ذهنی کودک به طور منسجم برگزار می‌گردد.
گفتار درمانی (ST/Speech Therapy)
برای درمان اوتیسم کودک باید به طور فشرده و ترجیحاً هر روز تحت خدمات گفتاردرمانی نیز قرار گیرد. این درمان یکی از پیشنهادهای مداخلاتی برای کودکان دارای اوتیسم است.
این روش می‌تواند به فرد دارای اوتیسم کمک کند تا ارتباط کلامی و غیر کلامی و ارتباط اجتماعی خود را بهبود بخشند تا به روش‌های مفید تر و کاربردی تری در برقراری ارتباط دست پیدا کند.
گفتار درمان همچنین می‌تواند خانواده را در بهبود مهارت‌های خوردن بلعیدن و…. ارائه ماساژهای متناسب برای بهبود سیستم دهانی کودک همراهی کند.
پیشنهاد میکنم این مقاله را مطالعه کنید: آیا نورفیدبک عوارضی دارد؟