در واقع برای تشخیص اوتیسم هیچ آزمون خاص و یا آزمایش پزشکی مانند آزمایش خون و یا تصویربرداری و… وجود ندارد. و متخصصان برای تشخیص اختلال اوتیسم به رفتار و سیر پیشرفت کودک بر اساس مایل استون‌های استاندارد توجه می‌کنند.

در سری مقالات قبل درباره‌ی این صحبت کردیم که اوتیسم چیست؟ و با انواع اوتیسم آشنا شدیم. نگاهی به میزان شیوع این بیماری و علت‌های به وجود آمدن و علائم آن انداختیم. در این مقاله نیز با روش تشخیص اوتیسم آشنا خواهید شد. سری مقالات قبل را از طریق لینک‌های زیر می توانید مطالعه کنید.

• اوتیسم چیست؟
• علت اوتیسم چیست؟
• علائم اوتیسم

در حقیقت می‌توان گفت تشخیص اوتیسم به طور قطعی بر عهده متخصصین مغز و اعصاب، اعصاب و روان، متخصصین اطفال، متخصصین رشد، فیزیوتراپیست‌ها و مهم‌تر از همه آسیب شناسان گفتار و زبان است.

پزشکان این اختلال را در دوران کودکی و قبل از ۳ سالگی از طریق گزارشات والدین از رفتارها، مشاهدات و رد سایر بیماری‌ها و مشکلات، تشخیص می‌دهند.

اما شما به عنوان والدین لازم است، به رفتارهای کودک خود دقت کرده و تا جایی که ممکن است وجود این اختلال را در کودک خود هر چه سریع‌تر تشخیص دهید.

هدف اصلی تشخیص زود و به هنگام اوتیسم، استفاده از روش‌های مختلف درمان، افزایش توان ارتباطی و مهارت‌های زندگی روزمره، کاهش مشکلات رفتار مانند جرح خویشتن و پرخاشگری بیماران است.

برای رسیدن به این اهداف روان درمانگر معمولاً از روش شرطی‌سازی کنشی استفاده می‌کنند. همچنین در موارد شدید بیماری، داروهای ضد روان پریشی در کاهش رفتارهای پرخاشگرانه فرد مبتلا به اوتیسم تجویز می‌شوند.

 

تشخیص اوتیسم

اوتیسم را از ۱۸ ماهگی و در مواردی می‌توان در ماه‌های پایین‌تر نیز تشخیص داد. اما تشخیص قطعی در سن ۲ سالگی توسط یک متخصص آشنا به غربال و تشخیص اوتیسم اتفاق می‌افتد.

ولی با این حال ممکن است تشخیص اوتیسم تا سن رفتن کودک به مدرسه به تعویق افتد و این تاخیر در تشخیص می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را برای کودک به همراه داشته باشد. تشخیص اوتیسم در دو مرحله صورت می‌گیرد:

 

غربالگری فرآیند رشد
غربالگری فرایند رشد یک بررسی کوتاه مدت است که مشخص می‌کند، ایا کودک مهارت‌های اساسی را در زمان مشخص به دست آورده است و یا اینکه دچار تاخیر در آنها است.

در این فرایند ارزیاب از والدین سوالاتی را می‌پرسد و در مواقعی نیز با بازی با کودک مهارت‌های او و سطح یادگیری او را مورد بررسی قرار می‌دهد و همینطور کلام، رفتار و حرکت او را مورد سنجش قرار می‌دهد. این غربالگری بایستی در ماه‌های ۱۸، ۹ و ۲۴ ماهگی صورت پذیرد.

در سن ۹ ماهگی غربال بایستی برای کودکانی که زودرس یا کم وزن هستند و یا خواهر با برادر دارای اوتیسم دارند و یا وقفه‌ای در فرایند رشد آنها به وجود آمده الزاماً صورت پذیرد.

 

ارزیابی جامع تشخیص اوتیسم

این بررسی شامل ارزیابی دقیق کودک و مصاحبه با والدین است و می‌تواند شامل ارزیابی شنوایی، بینایی، حسی، و حتی آزمایشات ژنتیک گردد.

در این مرحله می‌توان از تست‌های استاندارد تشخیص اوتیسم شاملADI-R و ADOS-Gو گارس (GARS) استفاده نمود.

 

ضوابط تشخیص اتیسم

تشخیص اوتیسم به بر اساس مکانیزم خاصی نیست، بلکه بر پایه رفتار افراد است. وجود حداقل ۶ مورد از مواردی که در بندهای اول و دوم و سوم توصیف شده‌اند، لااقل دو مادّه از بند اول و یک مادّه از هر یک از بندهای دوم و سوم الزامی است.

اختلال کیفی، در تعامل‌های اجتماعی با توجه به وجود دست کم ۲ عنصر از عناصری که در پی می‌آیند:
اختلال بارز در به کار بردن رفتارهای غیر کلامی متعدّد، مانند تماس چشمی، حالت چهره، وضع بدنی و حرکت‌ها به منظور تنظیم تعامل‌های اجتماعی.
ناتوانی در ایجاد روابط با همسالان به تناسب سطح تحول.
فقدان تمایل خودانگیخته به تقسیم کردن شادی‌ها، رغبت‌ها یا موفقیّت‌های خود با دیگران (برای مثال نشان ندادن، نیاوردن یا اشاره نکردن به اشیای مورد علاقه خود).
فقدان تقابل هیجانی یا اجتماعی.

اختلال ارتباطی که بر اساس وجود دست کم یکی از عناصر زیر برجسته می‌شود:

تأخیر یا فقدان کامل تحوّل زبان گفتاری (بدون آنکه با کوشش برای جبران آن از طریق شیوه‌های دیگر مانند حرکت یا حالت‌های چهره، همراه باشد.)
در افرادی که به قدر کافی از گفتار متناسب برخوردارند، اختلال بارز در آغاز یا حفظ جریان محاوره با دیگری.
استفاده قالبی و تکراری از زبانیا وجود زبان غیرمعمولی.
فقدان بازی‌های تخیّلی (وانمود کردن) متنوّع یا بازی‌های تقلیدی اجتماعیمتناسب با سطح تحوّل.
محدود، تکراری یا قالبی بودن رفتارها، رغبت‌ها و فعالیت‌ها با توجه به وجود دست کم یک مورد از عناصر زیر نشان داده می‌شود:
دل‌مشغولی متمرکز بر یک یا چند کانون رغبت یکنواخت و محدود که از نظر شدت یا جهت، نابهنجار است.
چسبندگی ظاهراً انعطاف‌ناپذیر به عادت‌ها
اطوارگری‌های حرکتی قالبی و تکراری (مانند به هم زدن یا پیچ دادن دست‌ها یا انگشتان، یا حرکت‌های پیچیده تمامی بدن).
دل‌مشغولی دایم نسبت به برخی از اجزای اشیا.

پیشنهاد میکنیم ان مقاله را مطاعه کنید: علائم اوتیسم در بزرگسالان

روش‌های تشخیص اوتیسم

۱. مشکلات گفتاری

مثلاً ممکن است کودک دارای اوتیسم هرگز حرف نزند. یا اینکه در اغلب مواقع یک عبارت خاص را بارها و بارها تکرار کند.
پزشک معمولاً بررسی می‌کند که کودک به صدا، لبخند و سایر حرکات اطرافیان چگونه پاسخ می‌دهد و آیا مشکل یا تاخیر در صحبت کردن دارد و ممکن است شنوایی‌سنجی برای کودک پیشنهاد شود.
کودکان مبتلا به اوتیسم در اکثر مواقع در نهایت صحبت خواهند کرد، اما ایجاد گفتگو برایشان سخت است. همچنین ممکن است به صورت آهنگین یا شبیه روبات صحبت کنند.

۲. مهارت‌های اجتماعی ضعیف

مثلاً ممکن است کودک شما توانایی برقراری تماس چشمی را نداشته باشد. افراد دارای اتیسم ممکن است برای تشخیص احساسات دیگران مانند درد و غم به زمان بیشتری نیاز داشته باشند و به سختی این احساس را در دیگران تشخیص دهند.
این اختلال از مهمترین علائم اوتیسم است که شامل عدم تماس چشمی با دیگران، تمرکز طولانی مدت روی یک شی و نادیده گرفتن اطرافیان می باشد.

 

۳. محدودیت در علاقه‌مندی‌ها

به عنوان مثال، کودکانِ کوچک‌تر به جای بازی کردن با همه‌ی اسباب بازی‌ها، تنها بر بخشی از آن تمرکز می‌کنند.
کودکان بزرگ تر و بزرگسالان دارای اتیسم ممکن است تنها به موضوعات خاصی علاقه نشان دهند.
همچنین ممکن است این کودکان دارای رفتارهای تکرار شونده، به صورت غیر معمول و بیش از اندازه باشند.

 

روش‌های نوین پزشکی در تشخیص اتیسم

در حال حاضر مرکز کنترل و پیشگیری امریکا و دیگر متخصصین، تشخیص قطعی و درست اوتیسم را با روش‌های مشاهده‌ای و با استفاده از تست‌های استاندارد ممکن و صحیح عنوان می‌کنند.

اما محققان دانشگاه وارویک انگلستان در سال ۲۰۱۸ آزمایش خونی را طراحی نموده اند که می‌تواند با دقت ۹۲ درصد اوتیسم را مورد تشخیص قرار دهد.

این دانشمندان ارتباطی را میان آسیب‌های پروتئینی موجود در پلاسمای خون افراد اوتیسم مشاهده نمودند که می‌تواند به نوعی معرف خون فرد دارای اوتیسم باشد.

این شیوه تشخیص هنوز مورد تایید قرار نگرفته است و مخالفانی دارد که با دلایل خود می توانند این رویکرد تشخیصی نوین را زیر سوال ببرند.

در آزمایشی مشابه بر روی خون افراد دارای اوتیسم مشخص گردیده است که ۹۴ درصد از کودکان دارای اوتیسم دارای اشتراکاتی در نسبت‌های غیر معمول اسیدهای آمینه اند و این فاکتور را به عنوان معیار در تست خود مشخص نموده‌اند.

بررسی‌های دیگر سال ۲۰۱۹ که بر روی نشانگرهای زیستی اوتیسم کار نموده است نیز اسیدهای آلی موجود در ادرار را برای تشخیص اوتیسم استفاده نموده و در این آزمایش نیز عنوان می‌گردد که نتایج نوید بخشی برای این نوع تشخیص نیز وجود دارد که نیازمند تحقیقات بیشتر در آینده است.

باز هم در سال ۲۰۱۹ ازمایشی بیولوژیک به نام کلاریفای ابداع گردید که با استفاده از تست بزاق دهان و با استفاده از RNA اقدام به تشخیص اختلال اوتیسم می‌کند.