کودکان بیش فعال معمولا به خاطر شیطنت، جست و خیز و سرو صدای بیش از اندازه‌ای که در خانه تولید می کنند، توسط والدین تنبیه یا توبیخ می شوند. این کودکان به دلیل شرایطی که دارند معمولا در مدرسه و در بین فامیل یا دوستان خود نیز مورد سرزنش واقع می شوند. به همین دلیل این کودکان سرخورده شده اعتماد به نفس پایینی دارند و حتی ممکن است افسرده شوند.
به همین دلیل والدین باید بدانند با کودکان بیش فعال چگونه رفتار کنند، تا این کودکان زندگی نرمال داشته و در آینده پیشرفت کنند.
در مطلب قبل درباره روش‌های اصلی درمان بیش فعالی صحبت کردیم، که در مقاله درمان بیش فعالی می توانید آن را مطالعه کنید. در این مطلب به ذکر برخی از نکاتی می پردازیم، که به برخورد صحیح والدین با کودکان بیش فعال کمک می کند.
تنبیه راه درمان کودک بیش‌فعال نیست، واکنش های کودک بیش‌فعال عمدی و ارادی نیست و والدین به جای تنبیه فرزند بیش‌فعال خود باید رفتارهای خوب او را مورد توجه قرار بدهند .
کودکان بیش فعال معمولا به صورت تکانشی عمل می کنند و توانایی لازم برای برنامه ریزی و سازمان دهی کارهای خود را ندارند. برآورده کردن خواسته های این کودکان و کنترل و نظارت بر فعالیت های آن ها دغدغه بسیاری از والدین می باشد.
والدین با ایفای مناسب نقش خود، حمایت ها و آموزش های لازم نقش کلیدی در درمان کودکان بیش فعال بازی می کنند. درمان پزشکی با تجویز دارو تنها برخی علائم را کاهش می دهد.
اما برای درمان کودکان بیش فعال درمان دارویی به همراه دریافت مشاوره کودک و اتخاذ سبک تربیتی متناسب با ویژگی های کودکان بیش فعال، آن ها را برای زندگی مستقل در بزرگسالی آماده خواهد کرد.
آموزش والدین در رفتار درمانی
در این روش والدین مهارت های جدیدی می آموزند یا مهارت های موجود در خود را برای آموزش، راهنمایی و مدیریت رفتار فرزندشان تقویت می کنند.
تحقیقات نشان می دهد که آموزش والدین علاوه بر درمان بیش فعالی در کودکان، موجب تقویت رابطه والدین و فرزند و هم چنین کاهش چشم گیر مشکلات کودکان می گردد.
نکته مهم در برخورد با این کودکان این است که والدین و معلم‌ها باید در قبال ایشان صبوری بیشتری داشته باشند و در عین حال به ایشان کمک کنند که بویژه در مدیریت زمان عملکرد بهتری داشته باشند.
بسیار دیده می‌شود که این کودکان بی‌گناه، به جرم اختلالی که خود تقصیری در آن ندارند مورد شماتت و گاه متاسفانه تنبیه شدید توسط بزرگ‌ترها قرار می‌گیرند. این در حالی است که مطالعات مختلف نشان می‌دهند تنبیه بدنی نه‌تنها تاثیر مفیدی بر کودک و تغییر رفتار وی ندارد بلکه می‌تواند سبب مشکلات جدی در روان وی شود.
والدین این کودکان باید توجه کنند، کودکان آنها کاری را انجام می‌دهند که آنها انجام می‌دهند و اولین الگو برای کودک خود هستند، اگر والدین الگوی رفتاری خوبی داشته باشند کودکانشان رفتار بهتری خواهند داشت.
همچنین والدین باید احساساتشان را به کودک بیش فعال خود نشان دهند این احساس اگر صادقانه باشد کودک متوجه می‌شود رفتاری که انجام داده است چه تأثیری از لحاظ احساسی در والدین دارد، به‌طور مثال اگر از کودک خود ناراحت یا خوشحال هستید نشان دهید.
والدین باید کودک خود را به کار خوب تشویق کنند و به گونه‌ای با کودک رفتار کنند که کودک پی ببرد رفتاری که انجام داده خوب است یا نه، اگر خوب است تشویق و اگر بد است تنبیه شود، ولی نه تنبیه بدنی. لازم به ذکر است والدین باید کودک را در آغوش بگیرند و یا به صورت کلامی به کودک محبت کنند.
آنها باید شنونده خوبی برای کودک خود باشند اظهار کرد: والدین این کودکان سعی کنند به قولی که به آنها می‌دهند عمل کنند اگر گفتند بعد از انجام تکالیفت به پارک می‌رویم حتماً به وعده خود عمل کنند. همچنین این کودکان متوجه وسایل با ارزش والدین خود نیستند به همین دلیل اشیاء با ارزش (تلفن همراه و…) را از دسترس این کودکان دور کنید.
والدین این کودکان باید توجه داشته باشند بر سر این کودکان داد و فریاد نزنند و اگر خواسته‌ای از کودک دارید به صورت مثبت و آسان، در حد فهم و درک کودک مطرح کنید تا کودک متوجه انتظاری که از او دارید شود. به کودک خود که مبتلا به اختلال بیش فعالی است مسئولیت دهید، این مسئولیت دادن باعث می‌شود کودک یاد بگیرد مسئولیت رفتار خود را در درون خانواده و جامعه بپذیرد.
شایان ذکر است والدین هر تذکر را یک بار به کودک خود گفته و به کودک فرصت شروع به حرکت دهند، انتقاد دائم باعث خستگی کودک و والد می‌شود.
رفتار والدین با کودکان بیش فعال
در ادامه به بیان راه ها و آموزشهایی که والدین با یادگیری آن می توانند به درمان کودک بپردازند. از آنجایی که بیش فعالی بیماری پیچیده ای هست و افرادیکه به این بیماری دچار می شوند، مانند هم نیستند پس ارائه راهکاری موثر برای همه کودکان سخت است.
اما بعضی از راهکارها و نکته های زیر می تواند به ایجاد فضایی مناسب برای درمان کودک موثر باشد.
o به کودکتان محبت و مهربانی کنید، کودکان به اینکه به آنها توجه و محبت شود و آنها را تحسین کنند، نیاز دارند. این ابراز محبت می تواند هم به شکل بیان زبانی و هم به شکل لبخند، بغل کردن و نوازش محبت آمیز باشد.
o در روز وقتی را برای آشنایی و صحبت با کودکتان بگذارید. سعی کنید این مدت فقط شما پیش او باشید و کودکان دیگر یا افراد دیگر مزاحم شما نشوند. در این مدت سعی به درک و تمرکز بر روی نقاط مثبت کودکتان کنید.
o راههای برای افزایش عزت نفس کودکتان بیابید. کودکانی که دچار بیش فعالی هستند، معمولا در کارهای هنری و رزمی بهتر عمل می کنند. سعی کنید آنها را در کلاسهایی که دوست دارند ثبت نام کنید. توجه داشته باشید که بیشتر از حد توان فرزندتان از او انتظار نداشته باشید.
o برای وی محیطی مربوط و مختص خودش بسازید و آنجا را به شکلی خاص و قابل تشخیص برای کودک سازماندهی کنید.
o موقع حرف زدن با فرزندتان آرام و شمرده صحبت کنید و هنگام صحبت با وی ارتباط چشمی برقرار نمایید.
o برنامه منظمی برای خواب، استراحت و غذا خوردن کودکان بیش فعال تنظیم کنید. کودکانی که دچار بیش فعالی هستند، به سختی می توانند خود را با تغییرات تطبیق دهند. اگر مجبورید تغییری ناگهانی در زندگی بدهید، حتما از قبل کودکتان را برای آن آماده کنید و درباره تغییر از قبل به او اطلاع دهید.
پیشنهاد میکنیم این مقاله را مطالعه کنید علائم و نشانه های تشخیص اوتیسم در بزرگسالان
o از استراحت کافی کودکانتان مطمئن شوید، خستگی علائم بیش فعالی را بدتر می کند.
o از موقعیت های ناراحت کننده برای کودکتان تا آنجا که می توانید دوری کنید. نشستن در سخنرانی های طولانی و یا خرید در فروشگاههای بزرگ و گیج کننده برای کودک، بعضی از انواع این موقعیت هاست.
o از تنبیه ها و دعواهای آرام، کوتاه و تاثیر گذار استفاده کنید. مانند قهری کوتاه مدت (البته اینقدر که کودک متوجه کارش بشود).
o انرژی اضافه کودکان بیش فعال باید از طریق فعالیت‌های مثبت، از جمله ورزش کردن، مصرف شود. بهتر است آنها را برای بازی به زمین‌های بزرگ برد و اجازه داد که به فعالیت‌های لذتبخش بپردازند.
یا این که روزانه برای پیاده روی آنها را از خانه خارج کرد. در منزل نیز بایستی مسئولیت‌هایی که از لحاظ جسمی قدری بچه‌ها را خسته می کند به آنها بسپاریم تا به این وسیله انرژی بیش از حد آنان گرفته شود. البته خوب است گاهی برای انجام این مسئولیت‌ها جوایزی هم در نظر بگیریم.
o به خاطر داشته باشیم این کودکان را به هیچ وجه کتک نزنیم؛ زیرا رفتارهای انتقام جویانه از آنها سر خواهد زد. بهتر است با آنان مؤدبانه و با محبت صحبت کنیم. البته در برخورد با سایر کودکان نیز داشتن رفتاری مهرآمیز و عاری از خشونت لازم است
o صبور باشید. زمانی که با کودکتان برخورد می کنید، حتی زمانی که وی خارج از کنترل است، صبور باشید. صبر و آرامش شما می تواند به کودکتان هم در آرام شدن کمک کند.
o گروهی از موادغذایی – از جمله کاکائو، شکلات، قهوه، نسکافه، نوشابه‌های رنگی و تنقلات – باعث تحریک پذیری می‌شوند و لازم است تا حد امکان از دادن آنها به کودکان بیش فعال خودداری شود.
o خواب شبانگاهی این کودکان موضوع مهمی است؛ آنها باید شب‌ها زودتر به رختخواب بروند. بهتر است والدین برنامه خانواده را به گونه ای مناسب تنظیم کنند و به هر طریق ممکن به کودک بفهمانند این یکی از قوانین خانواده اوست که شب‌ها تا دیروقت بیدار نماند. در همین زمینه توصیه می شود کودک از وسایلی چون کامپیوتر و تلویزیون به صورت افراطی استفاده نکند
o چنانچه کودک بیش فعال از لحاظ توجه و تمرکز بسیار مشکل داشته باشد و رفتارهای او موجب اذیت و آزار فراوان شود، بهتر است با روان پزشک کودک و نوجوان مشورت شود تا به صلاحدید او کودک مقداری داروی اختصاصی این اختلال را مصرف کند.
o در درمان کودک واقع بین باشید و انتظار درمان یک شبه را نداشته باشید. برای درمان کودکتان برنامه طولانی مدت بریزید.
o به خودتان استراحت بدهید، اگر شما خسته و تحت فشار باشید، تاثیر کمتری در درمان کودک دارید.
