سیستم عصبی و اختلالات عصبی شناختی
سیستم عصبی یک شبکه ی پیچیده و متشکل از اعصاب و سلول ها است که پیام هایی را از مغز و نخاع به قسمت های مختلف بدن منتقل می کند.
همانطور که می دانید، سیستم عصبی به دو بخش تقسیم می شود:
سیستم اعصاب مرکزی (CNS)
سیستم اعصاب مرکزی شامل مغز و نخاع است که مقر فرماندهی بدن است و اطلاعات حرکتی توسط سیستم عصبی مرکزی به کلیه ی اعضا و اندام های بدن منتقل می شوند.
علاوه بر مغز و نخاع، اعضای اصلی سیستم عصبی شامل موارد زیر نیز می باشد:
- چشم ها
- گوش ها
- اندام های حسی چشایی
- اندام های حسی بویایی
- گیرنده های حسی واقع در پوست، مفاصل، ماهیچه ها و سایر قسمت های بدن
سیستم اعصاب محیطی (PNS)
سیستم اعصاب محیطی به بخش هایی از سیستم عصبی خارج از مغز و نخاع اطلاق می شود و شامل اعصاب جمجمه ای و اعصاب نخاعی از مبدا تا انتها می شود.
این سیستم به دو دسته تقسیم می شود:
- سمپاتیک یا تحریک کننده
- پاراسمپاتیک یا مهار کننده که شامل سوماتیک یا ارادی و اتونومیک یا غیر ارادی
اطلاعات و پیام های عصبی چگونه منتقل می شوند؟
نورون ها
کوچکترین واحد تشکیل دهنده ی سیستم عصبی، نورون نامیده می شود. میلیارد ها نورون شبکه ی ارتباطی پیچیده ای در سراسر بدن ایجاد می کنند. نورون های حسی، اطلاعات را از پوست و سایر اعضا به طرف بالا و به سوی سیستم اعصاب مرکزی هدایت می کنند.
انتقال اطلاعات
اطلاعات حسی و تحریکات به قشر حسی واقع در قسمت قدامی لوب پریتال می رسند. نورون های حرکتی، تحریکات عصبی را از CNS به طرف پایین وعضلات مختلف می رسانند. منشاء این سیگنال ها از قسمت خلفی لوب فرونتال یا قشر حرکتی است. انتقال نورونی یک فرآیند الکتروشیمیایی است که می توان آن را از مغز و یا سیستم عضلانی نقاط مختلف بدن اندازه گیری کرد.
اغلب نورون های حسی و حرکتی در داخل نخاع وجود دارند. نورون های ارتباطی یا بینابینی به ارتباط بین نورون های حسی و حرکتی کمک می کنند. تعداد این نورون ها درسیستم عصبی مرکزی بیشتر از بقیه ی نورون هاست.
اختلال عملکرد نورون
اختلال عملکرد نورون حرکتی منجر به ضعف یا فلج عضلانی می شود و اختلال عملکرد نورون حسی منجر به از دست رفتن حس می شود. برخی از این اختلالات می توانند پیشرونده و کشنده باشند.
امواج مغزی چیست؟
ریشه همه افکار، احساسات و رفتارهای ما ارتباط بین نورون های درون مغز ما است.
امواج مغزی توسط پالس های الکتریکی هماهنگ از دسته نورون هایی که با یکدیگر در ارتباط هستند تولید می شوند و با استفاده از حسگرهایی که روی پوست سر قرار می گیرند تشخیص داده می شوند.
امواج مغزی ما با توجه به آنچه انجام می دهیم و احساس می کنیم تغییر می کنند. وقتی امواج مغزی آهسته‌تر غالب هستند، ما احساس خستگی داریم و عملکردمان کند است یا مشغول رویاپردازی هستیم.
فرکانس‌های بالاتر زمانی غالب هستند که مغز در حال انجام پردازش شناختی، هوشیاری و گوش به زنگی است. سرعت امواج مغزی بر حسب هرتز اندازه گیری می شود و آنها به باندهایی تقسیم می شوند و بدین وسیله امواج به دسته های آهسته، متوسط و سریع گروه بندی می شوند.
امواج مغزی به چه چیز می توان تشبیه کرد؟
یک تشبیه خوب برای امواج مغزی این است که امواج مغزی را به عنوان نت های موسیقی در نظر بگیریم. امواج فرکانس پایین همانند ضربه ی درام هستند، در حالی که امواج مغزی با فرکانس بالاتر بیشتر شبیه صدای بلند و ظریف یک فلوت هستند. مانند یک سمفونی، فرکانس‌های بالاتر و پایین‌تر به طور هارمونیک با یکدیگر منسجم می‌شوند.
امواج مغزی مادون پایین – INFRA-low (<5HZ)
امواج مغزی مادون پایین که به عنوان پتانسیل های آهسته قشر مغز شناخته می شوند، به نظر می رسد که ریتم های اصلی قشر مغز و زیربنای سایر عملکردهای مغز ما هستند.
اطلاعات بسیار کمی در مورد امواج مغزی مادون پایین وجود دارد. ماهیت کند آنها تشخیص و اندازه گیری دقیق آنها را دشوار می کند، بنابراین مطالعات کمی در این باره انجام شده است. به نظر می رسد که آنها نقش مهمی در زمان بندی مغز و عملکرد شبکه دارند.
امواج دلتا – ( ۴-۱ هرتز)
امواج دلتا، کندترین و بلندترین امواج مغزی هستند که دارای پایین ترین فرکانس می باشند.
این امواج هنگام مراقبه و خواب بدون رویا تولید می شوند. بازسازی در این حالت انجام می گیرد و به همین دلیل است که خواب در این مرحله جهت بهبود خیلی موثر است.
امواج تتا (۸-۴ هرتز)
امواج مغزی تتا اغلب در خواب رخ می دهد و در مدیتیشن و مراقبه نیز عمیق غالب است. تتا دروازه ما برای یادگیری، حافظه و شهود است. در تتا، حواس ما از دنیای بیرونی خارج شده و بر سیگنال هایی که از درون سرچشمه می گیرند متمرکز می شوند.
این همان حالت گرگ و میش است که ما زمانی که از خواب بیدار می‌شویم یا به خواب می‌رویم، به‌طور گذرا تجربه می‌کنیم. در تتا ما در رویا هستیم. تصاویر زنده، شهود و اطلاعات فراتر از خودآگاه ما است.
امواج آلفا (۱۲-۸ هرتز)
امواج مغزی آلفا در جریان افکار آرام رخ می دهد، اما نه در مدیتیشن و مراقبه ی عمیق
آلفا در زمان حال بودن است، حالتی برای استراحت مغز است.
این امواج به آرامش، هوشیاری، هماهنگی ذهن و بدن و یادگیری کمک می کند.
امواج بتا (۱۲ تا ۳۸ هرتز)
امواج مغزی بتا در حالت هوشیاری طبیعی ما وجود دارند، بر وضعیت هوشیاری طبیعی ما تسلط دارند وقتی توجه به وظایف شناختی و دنیای خارج معطوف شود. بتا یک فعالیت «سریع» است، زمانی که ما هوشیار، حواس‌مان، درگیر حل مسئله، قضاوت، تصمیم‌گیری یا فعالیت ذهنی متمرکز هستیم، وجود دارد.
امواج مغزی بتا بیشتر به سه باند تقسیم می شوند. Lo-Beta (بتا ۱، ۱۲-۱۵ هرتز) را می توان به عنوان یک “بیکار سریع” یا تفکر در نظر گرفت. بتا (بتا ۲، ۱۵ تا ۲۲ هرتز) درگیری بالا یا کشف فعالانه چیزی است. Hi-Beta (بتا ۳، ۲۲-۳۸ هرتز) تفکر بسیار پیچیده ای است که تجربیات جدید، اضطراب یاهیجان بالا را در خود ادغام می کند. پردازش مداوم با فرکانس بالا روش بسیار کارآمدی برای کارکرد مغز نیست، زیرا انرژی زیادی مصرف می کند.
امواج گاما (۳۸ تا ۴۲ هرتز)
امواج مغزی گاما سریعترین امواج مغزی و با فرکانس بالا هستند و به پردازش همزمان اطلاعات از مناطق مختلف مغز مربوط می شوند. این امواج اطلاعات را به سرعت و بی سر و صدا منتقل می کنند.
ظریف ترین فرکانس امواج مغزی، ذهن برای دسترسی به گاما باید ساکت باشد.
حدس زده می شود که ریتم های گاما ادراک و آگاهی را تعدیل می کنند و حضور بیشتر گاما به آگاهی گسترش یافته و ظهور معنوی مربوط می شود.
الکتروانسفالوگرافی (EEG) چیست؟
الکتروانسفالوگرام (EEG) فعالیت الکتریکی نورون های مغز را به صورت تصاویری از امواج نشان می دهد.
EEG آزمایشی است که ناهنجاری‌ها را در امواج مغزی یا فعالیت الکتریکی مغز شما تشخیص می‌دهد.
این دستگاه چگونه عمل می کند؟
در طی این آزمایش بدون درد، حسگرهای کوچکی به پوست سر متصل می‌شوند تا سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط مغز را دریافت کنند.
این سیگنال ها توسط دستگاه ضبط می شوند تقویت می شوند و به صورت نموداری بر روی صفحه کامپیوتر ظاهر می شوند، البته امکان چاپ روی کاغذ نیز وجود دارد. در نهایت نتایج توسط متخصص بررسی می شود. روش EEG معمولاً توسط یک متخصص بسیار آموزش دیده به نام فیزیولوژیست عصبی بالینی انجام می شود. او توجه ویژه ای به شکل موج دارد و پاسخ به محرک ها را بررسی می نماید.
همچنین فعالیت های الکتریکی مغز در پاسخ به تحریکات بینایی، صدا یا لمس نیز اندازه گیری می شوند.
ثبت امواج مغزی چه کاربردی دارد و در چه مواقعی به ثبت EEG نیاز داریم؟
- EEG برای ارزیابی انواع مختلفی از اختلالات مغزی استفاده می شود. این روش برای بیماران مبتلا به صرع بسیار کاربردی است و فعالیت های تشنجی به صورت امواج ناگهانی و سریع در EEG ظاهر می شوند. سپس به علت یابی پیدایش علائم بیماری شما می پردازد و اینکه چه چیزی ممکن است باعث تشدید تعداد دفعات تشنج شود و در نهایت بهترین روش برای درمان را ارائه دهد.
- EEG به علاوه می تواند به شناسایی علایم آلزایمر و مشکلات حافظه کمک کند و اطلاعات خوبی از وضعیت کنونی شما در اختیار پزشک قرار دهد.
- افراد مبتلا به ضایعات مغزی ناشی از تومور یا سکته، بسته به اندازه و محل ضایعه، ممکن است امواج EEG کندی داشته باشند.
- این آزمایش همچنین می‌تواند برای تشخیص سایر اختلالات تأثیرگذار بر فعالیت مغز مانند بیماری آلزایمر، برخی روان‌پریشی‌ها و اختلال خواب به نام نارکولپسی استفاده شود.
- EEG همچنین ممکن است برای برای نظارت بر جریان خون در مغز طی مراحل جراحی و تعیین فعالیت الکتریکی کلی مغز (به عنوان مثال، برای ارزیابی تروما، مسمومیت دارویی، یا میزان آسیب مغزی در بیماران کما) استفاده شود.
آیا EEG عوارض دارد؟
EEG سالهاست که مورد استفاده قرار می گیرد و یک روش بی خطر محسوب می شود. آزمایش هیچ ناراحتی ایجاد نمی کند الکترودها فعالیت را ثبت می کنند و هیچ حسی ایجاد نمی کنند.
خطر برق گرفتگی وجود ندارد.
در موارد نادر، EEG می‌تواند باعث تشنج در فردی با اختلال تشنج شود. این به دلیل چراغ های چشمک زن یا تنفس عمیق است که ممکن است فرد در طول آزمایش با آنها درگیر شود.
اگر دچار تشنج شدید، پزشک شما بلافاصله رسیدگی خواهد کرد.
بسته به شرایط پزشکی خاص ممکن است خطرات دیگری برای شما وجود داشته باشد.
قبل از انجام این عمل حتماً در مورد نگرانی های خود با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی صحبت کنید.
ما برای ثبت EEG چه دستگاهی را به متخصصان پیشنهاد می دهیم؟
میدانیم، داشتن یک ثبت کم نویز و باکیفیت در تشخیص صحیح بیماری و انتخاب بهترین شیوه ی درمان بسیار موثر است. موسسه ی پرتو دانش، از تولیدکنندگان پیشرو در صنعت تجهیزات علوم اعصاب افتخار تولید یکی از قوی ترین دستگاه های الکتروانسفالوگرافی در بازار را داشته است و همواره می کوشد تا بهترین خدمات و پشتیبانی را به مشتریان عزیز ارائه دهد.
دستگاه الکتروانسفالوگرافی (EEG) برند eWave با بهره گیری از دانش روز دنیا همواره جز پیشرفته ترین دستگاه های جهان بوده است. این دستگاه علاوه بر ثبت سیگنال های مغزی قادر به ثبت سایر سیگنال های بیولوژیکی از جمله ECG, EOG و EMG می باشد.
همچنین امکان ثبتی با کیفیت و کم نویز را برای شما فراهم می کند.
جهت ارتباط با موسسه ی پرتو دانش و کسب اطلاعات از دستگاه eWave با شماره ی ۴۸۴۶۵-۰۲۱ تماس حاصل فرمایید.
تهیه و تنظیم:
سارا پورصالحیان کارشناس مهندسی پزشکی