درمان اختلال خواب با نوروفیدبک یکی از روش‌های نوین، موثر و ارزشمند برای این اختلال ناراحت کننده و شایع است، که بعد از چند جلسه اول نوروفیدبک می‌توانید نتایج دلخواه آن را ببینید. اگر با روش درمانی نوروفیدبک آشنا نیستید، می‌توانید در ابتدا سری مقالات زیر را مطالعه کنید.
بی خوابی یا بدخوابی یکی از دردسرهایی است که شاید همه ما در زندگی حداقل یک بار آن را تجربه کرده‌ایم. اینکه ساعت‌ها در رختخواب باشیم و نتوانیم بخوابیم و یا با وجود خواب شب در طول روز کسل و خواب آلود باشیم، چیزی است که همگی ما کم و بیش حداقل در مقطعی از زندگی آن تجربه کرده‌ایم و یا هم اکنون درگیر آن هستیم.
بی خوابی یکی از شایع‌ترین اختلالات خواب است. تا جایی که تقریباً ۱۰ درصد از جمعیت کل جهان گزارش تجربه بی خوابی مزمن یا مداوم را دارند.
در این اختلال، فرد بر اثر آن در شروع خواب و یا حفظ و تداوم آن ناتوان است. در واقع اختلال بی خوابی به سختی در شروع خواب، حفظ و تداوم آن و یا ناتوانی در داشتن یک خواب آرامش بخش اشاره دارد.
شاید بسیاری از افراد فکر می‌کنند بهم ریختگی سیستم خواب، چندان چیز مهمی نیست و اهمیتی زیادی ندارد. اما جالب است بدانید خواب یکی از نیازهای اصلی و ضروری انسان است.
خواب، دارویی است که باعث تسکین می‌شود و فواید روحی و جسمی زیادی دارد. ازجمله تقویت حافظه، کاهش استرس، افزایش تمرکز، کمک به ثابت نگه داشتن وزن و…
همچنین کمبود خواب نیز می‌تواند عوارض زیادی برای بدن داشته باشد. مانند آلزایمر، استرس، عدم تمرکز، کاهش یا افزایش غیر عادی وزن و … که همه این‌ها می‌تواند نشانه‌هایی برای اختلال خواب نیز باشد.
هم چنین بیماران مبتلا به بی خوابی با مشکلات و نقص در عملکرد روزانه نیز مواجهه هستند، که از جمله می‌توان به خستگی، کاهش تمرکز، توجه و حافظه، کاهش بهره‌وری آکادمیک، نقص در عملکرد شغلی، اختلال در خلق و تحریک پذیری، غیبت‌های شغلی بیشتر، کاهش انگیزه و انرژی اشاره داشت.
همگی دیده‌ایم بعضی از مردم همین که سرشان را روی بالش می‌گذارند، خواب‌شان می‌برد. اما بعضی دیگر ممکن است چندین ساعت به خواب رفتن آنها طول بکشد و یا چندین بار در طول از خواب بیدار شوند.
نداشتن خواب کافی یا باکیفیت، می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری روی شخص داشته باشد. اگر مشکلات بهم ریختگی خواب شما دائمی یا مزمن شود، انوقت دیگر اوضاع واقعاً از کنترل‌تان خارج خواهد شد.
در نتیجه باید یک فکر اساسی برای این قضیه کنید و به دنبال راهکارهایی برای درمان و رفع این مشکل دردسر ساز باشید. در این مطلب ابتدا به بررسی اختلال خواب و انواع آن می‌پردازیم و سپس با درمان اختلال خواب با نوروفیدبک و تاثیر آن بر بهبود کیفیت خواب بیماران مبتلا به این اختلال آشنا می‌شویم.
آشنایی با محصولات علوم اعصاب
اختلال خواب چیست؟
در واقع زمانی که فرد خواب طبیعی نداشته باشد، می‌گوییم دچار اختلال خواب (Sleep disorder) شده است. اختلال خواب انواع مختلفی مانند زیاد یا کم خوابیدن، پریدن از خواب، نرفتن به مرحله خواب عمیق و سخت به خواب رفتن دارد.
این اختلالات می‌تواند به دلیل بیماری‌های روانپزشکی مانند اضطراب، بیماری‌های سیستم تنفسی (خرناس)، یا به عنوان نوعی بیماری سالمندان باشد.
به طور کلی، هر فرد باید ۷ الی ۸ ساعت مفید در طول شبانه‌روز بخوابد و به مغز خود استراحت بدهد. وقتی ساعت و میزان خواب شبانه شما به هم می‌ریزد، از آن طرف پای اختلال خواب و عوارض آن به زندگی شما باز می‌شود.
خواب از نظر روانشناسی به دو مرحله اصلی تقسیم می‌شود:
مرحله حرکات سریع چشم یا خواب «REM» و مرحله بدون حرکات سریع چشم یا خواب «غیر REM».
مرحله REM خواب یا خواب همراه با رؤیا، مرحله‌ای از خواب است که در آن مغز فعال است و مرحله غیر REM نیز مرحله‌ی آرام یا پر آسایش خواب است.
خواب غیر REM شامل چهار مرحله از خواب است که مرحله به مرحله عمیق‌تر می‌شود. مرحله اول خواب سبک است. در حالی که مرحله ۴ عمیق‌ترین قسمت خواب است.
این مراحل و چرخه‌ها در خواب طبیعی، به طور مرتب تکرار می‌شود. حالا اگر این چرخه خواب در سیستم خواب شما دچار مشکل شود، در واقع دچار اختلال خواب شده‌اید.
اگر خواب مناسبی نداشته باشید یعنی خواب شبانه شما جوری باشد که مرتب از خواب بیدار شوید، ممکن است وقت بیداری احساس خستگی، ضعف و مشکلات تمرکز و توجه کنید.
درمان اختلال خواب با نوروفیدبک می‌تواند، به عنوان یکی از روش‌های موثر و پایدار به شما در درمان اختلال خواب کمک کند.
انواع اختلال خواب
درمان اختلال خواب با نوروفیدبک می‌تواند برای انواع مختلف این اختلال مفید باشد. اختلال خواب هر چند به ظاهر یک مشکل ساده و معمولی است، اما در واقع این طور نیست و مشکلی است که انواع مختلف با دلایل مختلفی دارد. در ادامه با ۴ مورد شایع این اختلال آشنا می‌شویم.
بی خوابی
بی‌خوابی در واقع دردسری است که خیلی از ماها کشیده‌ایم و شامل ناتوانی در به‌خواب رفتن یا در خواب ماندن است. بی‌خوابی دلایل بسیاری دارد، مثلاً می‌تواند به‌خاطر استرس و اضطراب، هورمون‌ها، عادت به خواب ناکافی، مشکلات گوارشی، اختلالات ریتم شبانه روزی، مصرف برخی داروها و… ایجاد شود. همچنین ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری دیگر باشد.
بی‌خوابی بر فعالیت‌های روزانه فرد تاثیر منفی می‌گذارد و در عملکرد او در مدرسه یا محل کار اختلال ایجاد می‌کند. علاوه بر آن برای سلامت کلی و کیفیت زندگی بسیار مضر است و می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند افسردگی، اشکال در تمرکز، تحریک‌پذیری، افزایش وزن و… شود.
اختلال ریتم شبانه روزی
درون مغز همه ما یک ساعت یک کوچک وجود دارد، که چرخه خواب شبانه روزی ما را تنظیم می‌کند. این ساعت کوچک درون مغز ما، در بخش کوچکی از مغز به نام هسته suprachiasmatic از هیپوتالاموس قرار دارد.
این ساعت داخلی بدن ما از میزان نور محیط تأثیر می‌گیرد و ریتم شبانه روزی ما را تنظیم می‌کند. هنگامی که در محیط نور کمتری وجود دارد، مغز با آزادسازی ملاتونین باعث خواب آلودگی فرد می‌شود و زمانی که صبح نور خورشید می‌تابد، مغز به بدن می‌گوید که وقت بیدار شدن است.
ناهنجاری‌های مربوط به این ساعت، اختلالات ریتم شبانه روزی را به وجود می‌آورند. اختلالات ریتم شبانه روزی در واقع مشکلات مختلف خواب را مانند، به هم خوردن نظم خواب به خاطر مسافرت‌های طولانی هوایی، به دلیل تغییر کار، سندرم تاخیر فاز خواب (از خواب بیدار شدن خیلی دیر) و سندرم پیشرفته فاز خواب (از خواب بیدارشان خیلی زود) به وجود می‌آورد.
پیشنهاد میکنیم این مقاله را مطالعه کنید: روش های درمان بهبود عمکرد مغز با نوروفیدبک ILF
آپنه خواب
در صورتی که در طول خواب برای فرد وقفه‌های تنفسی رخ دهد، او دچار آپنه خواب شده است. آپنه خواب زمانی اتفاق می‌افتد که راه هوایی فوقانی به طور کامل و یا جزئی مسدود شده باشد.
این وقفه‌های تنفسی برای مدت کوتاه به طور منظم رخ می‌دهد و فرد را از خواب بیدار می‌کند. این یک وضعیت پزشکی جدی است که باعث می‌شود، بدن اکسیژن کمتری دریافت کند.
آپنه خواب باعث می‌شود فرد در طول روز احساس خواب آلودگی شدید کند و همچنین ممکن است این اختلال با فشار خون بالا و خطر ابتلا به سکته مغزی و حمله قلبی در ارتباط باشد.
خر و پف
بسیاری از مردم هستند که در خواب خروپف می‌کنند. خر و پف کردن یا اصطلاحاً خرناس کشیدن اغلب اوقات سر و صدا تولید می‌کند.
خر خر کردن می‌تواند به خاطر سر و صدای آن باعث ناراحتی شود و یا حتی فرد از سر و صدای خودش در طول شب بیدار شود. همچنین ممکن است نشانه یک مشکل خواب جدی تر مانند آپنه خواب باشد.
درمان اختلال خواب با نوروفیدبک
معمولاً بعد از شروع درمان با نوروفیدبک اولین تغییراتی که فرد مشاهده می‌کند، تغییر و تنظیم خوابش است. بنابراین می‌توان گفت درمان اختلال خواب با نوروفیدبک می‌تواند بسیار موثر و کارآمد باشد و از نوروفیدبک در درمان انواع اختلالات خواب نیز می‌توان استفاده کرد.
انسان برای دستیابی به سلامت کلی باید علاوه بر سلامت جسمی دارای سلامت روان نیز باشد، به طوری که سازمان جهانی بهداشت، بهداشت روانی را به عنوان یکی از اصول مراقبت‌های اولیه بهداشتی در دستور کار کشورهای عضو قرار داده است.
یکی از عواملی که نقش مهمی در سلامتی انسان دارد، خواب است. دارو درمانی یکی از شایع‌ترین روش‌ها برای درمان بیماران مبتلا به اختلالات خواب است. بنزودیازپین‌ها، داروهای مسکن غیر بنزودیازپینی و آگونیست‌های ملاتونین اولین درمان‌های دارویی بی خوابی می‌باشند.
درمان‌های دیگری نیز در مراحل بعدی مانند داروهای ضد افسردگی، دیفن هیدرامین‌ها، داروهای ضد روان پریشی و باربیتورات‌ها وجود دارند.
اگر چه این داروها موثر هستند، اما اغلب عوارض جانبی زیادی مانند باقی ماندن تاثیر مسکن در طول روز در بدن، خواب آلودگی، گیجی، سردرهای خفیف، نقص‌های شناختی و وابستگی ایجاد می‌کند.
از آن جایی که اختلال بی خوابی بیشترین همبودی را با سایر اختلالات روانی دارد، تنها رفتار درمانی شناختی است که تاثیرات مفید و ماندگاری را بر این اختلال دارد.
اما در عین حال کسب مهارت‌های لازم برای مقابله با این اختلال نیازمند تلاش مستمر است، که برخی بیماران مبتلا، ممکن است انگیزه لازم لازم را در فرآیند درمان نداشته باشند.
در نتیجه امروزه دانشمندان به شیوه‌های نوینی مانند درمان اختلال خواب با نوروفیدبک روی آورده‌اند. از آن جایی که در اختلال بی خوابی چندین عامل دخیل است، درمان‌های متنوع و یا ترکیبی از آنها بهترین فایده را برای افراد مبتلا دارد.
اطلاعاتی که در حال حاضر از مغز وجود دارد، باعث شده درمانگران ترغیب شوند به سوی معالجات مغزی روی آورند که در آن هر بیمار به شیوه مخصوص و بسته به چگونگی نقشه نقشه‌های مغزی خودش آموزش ببیند.
در حال حاضر محققان، نوروفیدبک را پنجره‌ای جدید برای سنجش و تغییر حالت‌های مغزی می‌دانند. نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک است که حاکی از ارتباط متقابل و مهم ذهن و بدن است.
نوروفیدبک نوعی آموزشی برای بیماران است که باعث ایجاد تغییرات، تقویت، تعدیل و افزایش کارایی سلول‌های مغزی می‌شود.
تحقیقات نشان داده‌اند که اختلال‌های روان پزشکی و عصب شناختی می‌توانند، به وسیله الگوهای EEG از هم تشخیص داده شوند و نوروفیدبک می‌تواند برای تغییر این الگو‌ها کمک کننده باشد.
در واقع نوروفیدبک روشی برای نرمال کردن فعالیت‌های مغز است که از عملکرد طبیعی خود منحرف شده‌اند و این کار بر اساس مکانیزم شرطی سازی عامل بنا شده است.
روش نورفیدبک یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان بیمارم مبتلا به اختلال خواب است و امروزه طرفداران بسیاری در میان روانشناسان و بیماران مبتلا به این اختلال دارد.
نوروفیدبک قادر است فرد مبتلا به اختلالات خواب را بدون هیچ گونه عوارض جانبی و به صورت قطعی و دائمی درمان کند.
پیشنهاد میکنیم این مقاله را مطالعه کنید: اثر بخشی نوروفیدبک در بیماری ام اس
اثرات درمان اختلال خواب با نوروفیدبک
در جوامع صنعتی امروزه اختلالات خواب شیوع و بروز بسیار زیادی دارد. اختلالات خواب در واقع به دلیل عدم تعادل‌های روانی و عصبی بوده و مغز اجازه به خواب رفتن فرد را نمی‌دهد و در واقع تصمیمی خلاف تصمیم درست می‌گیرد.
نوروفیدبک یک سیستم درمانی پیچیده، روشی نو و غیر تهاجمی است که رشد و تغییر در سلول‌های مغزی را ارتقاء می‌دهد. این شیوه تمریناتی بر روی امواج مغزی است، که به مغز آموزش می‌دهد که مسیر کاری درست کدام است.
مغز به صورت خودکار شروع به خود تنظیمی کرده و به آموزش‌ها عمل می‌کند و این دقیقاً همان چیزی ست که بدن فرد مبتلا به اختلالات خواب به آن نیاز دارد.
در حالت طبیعی به این علت که افراد از امواج مغزی خود آگاهی ندارند، نمی‌توانند بر روی فعالیت‌های آن اثر بگذارند. نوروفیدبک به افراد این امکان را می‌دهد که اطلاعاتی را از فعالیت الکتریکی مغز خود داشته باشند.
آن گاه این خود آگاهی به آنها اجازه می‌دهد که الگوی امواج مغزی خود را از طریق شرطی سازی عامل بهبود دهند. در این روش ابتدا بیمار را از فعالیت غیر طبیعی امواج مغزی‌اش آگاه کرده سپس هر وقت توانست فعالیت مدنظر را مطابق با ناهنجاری‌اش مهار یا تقویت کند، به وی پاداش داده می‌شود.
نوروتراپیست با تغییرات سیگنال‌های مغزی که روی تتا و آلفا انجام می‌دهد، باعث می‌شود که فرد به خواب عمیق و خوبی فرو رود و دچار بی خوابی یا اختلالات دیگر خواب نشود.
نتایج پژوهش‌ها نشان دهنده اثر بخشی درمان اختلال خواب با نوروفیدبک است و تحقیقات بالینی نشان داده نوروفیدبک به بهبود انواع اختلالات خواب مانند بی‌خوابی، آپنه، سخت به خواب رفتن، مرتب از خواب پریدن و … که علائمی مرتبط با اضطراب و افسردگی دارند، کمک می‌کند.
البته تشخیص موثر بودن روش نوروفیدبک برای مشکل بیمار توسط پزشک متخصص اعصاب صورت می‌گیرد. برخی مشکلات خواب در کودکان شامل شب ادراری، راه رفتن در خواب، حرف زدن در خواب، وحشت در خواب و اضطراب نیز مربوط به مشکل خواب رفتن می‌باشند.
نوروفیدبک با کمک خود تنظیمی مغز در بهبود مشکلات مربوط به خواب موفق بوده است و غالبا توسط مراجعین بهبود کیفیت خواب گزارش می‌شود.
آمارها نیز نشان می‌دهد نوروفیدبک در درمان اختلال بی‌خوابی و بهبود کیفیت خواب بیماران مبتلا به این اختلال تاثیر بسیاری دارد. نتایج حاصل از یک آزمایش نشان داده که ۹۱/۸ درصد تفاوت در نمرات مولفه‌های کیفیت خواب در دو گروه آزمایشی و درمان با نوروفیدبک وجود داشت.
در نتیجه می‌توان نوروفیدبک را به عنوان روشی جایگزین برای سایر درمان‌های بی خوابی در نظر گرفت. همچنین درمان اختلال خواب با نوروفیدبک عوارض جانبی دارو درمانی را ندارد و اثرات درمانی پایدارتری نیز دارد. فعالیت‌های کل مغز را کنترل می‌کند و بهبودی پایدار بیماری را شامل می‌شود.
