نقشه برداری مغز چیست؟

نقشه برداری مغز یا Quantitative Electroencephalograpy) QEEG) به معنی الکتروانسفالوگرافی کمّی و یک علم میان رشته‌ای است که با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و مشارکت رشته‌هایی چون علوم پزشکی، رایانه، روانشناسی، ریاضیات و دیگر حوزه‌های مرتبط، به مطالعه سیستم مغز و اعصاب می‌پردازد. این فرآیند شامل اندازه گیری، ثبت، تجزیه و تحلیل فعالیت های الکتریکی مغز می باشد. با این روش تراپیست می‌تواند به شناخت مطلوب از وضعیت روحی-روانی فرد دست یابد. چرا که در نقشه مغزی هر کدام از امواج مغزی می‌توانند، اطلاعاتی از وضعیت فرد در اختیار بگذارند.به طور مثال، برخی از امواج نشان دهنده میزان استرس و اضطراب بیش از حد می باشند و با رنگ مشخصی در نقشه‌های مغزی نشان داده می‌شوند. از این طریق هم بیمار و هم پزشک مربوطه هردو می‌توانند به میزان اضطراب آگاهی پیدا کنند.

نقشه برداری مغز چگونه انجام می شود؟

1. 1. QEEG، تجزیه و تحلیل جامعی از فرکانس ها و پهنای باندهای فرکانسی امواج مغزی افراد است که در EEG خام نشان داده شده اند.
   2. این اطلاعات خام به کمک نرم افزار های eProbe و NeuroGuide اندازه‌گیر‌ی و پردازش می‌شوند.
   3. اطلاعات بدست آمده از QEEG را می توان برای تهیه ی نقشه های مغزی توپوگرافیک و نمایش فعالیت های الکتریکی به شکل رنگ های رمز دار شبیه سازی شده به کار برد.

 

• اگر اطلاعات توسط نرم افزار پایگاه داده های نرم شده پردازش شوند، در آن صورت رنگ های کد گذاری شده، مقادیر استاندارد را ارائه می دهند.

به عبارت دیگر تجزیه، تحلیل و اندازه‌گیری دقیق امواج مغزی و مقایسه ی نقشه ی به دست آمده با نقشه مغزی جمعیت نرمال ، تصویر دقیقی از نحوه عملکرد هر قسمت از مغز را تحت شرایط مختلف نشان می دهد که به ما می گویند، کدام مناطق مغز عملکرد صحیحی دارند و عملکرد کدام مناطق را می‌توان بهبود بخشید.

 

چرا از QEEG استفاده می کنیم؟

• راهنمای تعیین موثرترین روش برای آموزش و تمرین مغز جهت بهبود حافظه، افزایش تمرکز، کاهش اضطراب و…
• ارائه ی نقشه های توپوگرافیک مغز و سهولت در روند عملکرد نوروتراپیست ها
• ارائه ی راهکار استراتژیک قبل از جراحی برای پزشکان
• امکان گرفتن بازخورد بهنگام، از عملکرد کامل مغز (Real-Time feedback) 
• امکان پیشبرد روش‌های آموزش و تمرین مغز مانند نوروفیدبک و تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال(rTMS)
• ایجاد آگاهی از فرآیندهای فیزیولوژیکی
• امکان ارزیابی الگوهای ناکارآمد
• شناسایی الگوهای اختلال عملکردی که اغلب با اختلالات مختلف مغز، مانند مسائل یادگیری و رفتاری، اختلالات عاطفی، آسیب مغزی و بسیاری از موارد دیگر مطابقت دارند
• روشی غیر تهاجمی و غیر دارویی
  
  
  

نقشه برداری مغز در چه مواردی کاربرد دارد؟

نقشه برداری مغز یا QEEG کاربرد های بسیاری دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:

تعیین نوع اختلال
علائم بسیاری از بیماری‌های مغز و اعصاب را نمی ‌توان به راحتی ازهم تفکیک کرد و نوع بیماری را تشخیص داد. نقشه مغزی جهت تعیین نوع آسیب مغزو اختلال مغزی موثر است. برای نمونه علائم بیش فعالی، اختلال نقص توجه و حواس‌پرتی در ظاهرشبیه هم هستند، اما درمان آنها کاملاً متفاوت است. ریتالین ممکن است برای بهبود علائم گروه اول کمک کننده باشد، ولی در گروه دوم سبب افزایش علائم می شود. پس تشخیص اشتباه نتیجه ی ناخوشایندی را به همراه دارد.
همچنین نقشه برداری مغز (QEEG) علاوه بر تشخیص نوع اختلال، به پزشک کمک می‌کند که بهترین روش درمانی را انتخاب نماید. نقشه مغزی در تشخیص بیماری‌ها و اختلالاتی مانند بیش فعالی یا اختلال نقص توجه (ADHD)، اختلالات طیف اوتیسم، افسردگی، اختلال دوقطبی، اختلال اضطراب پس از حادثه (PTSD)، اختلالات اضطرابی و ناتوانی‌ در یادگیری، در مراکز تحقیقاتی سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تعیین منطقه آسیب دیده مغزی
پزشکان می‌توانند به کمک QEEG و MRI، در بیماری هایی نظیر سکته ی مغزی، منطقه آسیب دیده را مشخص کنند. همچنین در بیماری هایی مثل افسردگی، اضطراب، بیش فعالی و… که اختلال در عملکرد مغز وجود دارد و ساختار مغز از لحاظ ظاهری مشکلی ندارد، تصویر برداری مغز کمک چندانی نمی کند و بهترین تکنیک استفاده از QEEG می باشد.

تعیین احتمال موثر بودن داروها
یکی از جالب‌ ترین کاربردهای QEEG کمک به درمانگر برای انتخاب روش درمان است. مثلاً در افراد مبتلا به افسردگی، گاهی مصرف دارو ممکن است موثر باشد و گاهی نتیجه ی معکوس دهد. امروزه پزشکان از طریق QEEG می‌توانند قبل از شروع درمان، میزان پاسخ‌دهی بیمار را به انواع روش ها مانند تحریک مغزی، نوروفیدبک و سایر، تخمین بزنند و مناسب ترین روش را انتخاب کنند. 

تعیین پیش آگهی بیماری
در اغلب موارد، با توجه به اطلاعات دریافتی از QEEG می‌توان از شدت و میزان پیشرفت بیماری در روز های آینده با خبر شد.
برای نمونه در افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، پزشک می‌تواند به کمک نقشه مغزی در همان روزهای اول، شدت بیماری فرد را تخمین بزند. در نتیجه، هنگامی که احتمال شدید بودن بیماری مطرح است، پزشک از درمان‌های ترکیبی و قوی‌تر استفاده خواهد کرد.کاربرد نقشه برداری مغز بسیار متنوع و گسترده است. در حال حاضر این تکنولوژی به حدی پیشرفت کرده است که با استفاده از هدست‌ها و دستگاه‌های نقشه برداری موبایلی نیز می‌توان به بررسی نقشه‌های مغزی افراد پرداخت. درواقع این میزان از پیشرفت را می‌توان به نوعی انقلاب بزرگ در تکنولوژی حوزه علوم شناختی وعلوم اعصاب دانست.
تا از طریق آن درمانگر بتواند به درمان و راهکار مناسبی برای درمان اشخاص مبتلا به وضعیت‌های نامطلوب ذهنی و مغزی بپردازد.

 

QEEG در چه مواردی تجویز می شود؟

در صورت تشخیص یک اختلال در مغز و یا ابهام در مورد وجود یا عدم وجود آن می‌توان از نقشه مغزی استفاده کرد. با مشاهده  تغییرات موجود در نقشه‌ مغز و مقایسه آن با حالت نرمال، وجود اختلال در فرد اثبات می شود.
بسیاری از اختلالات مغزی با تغییر امواج مغزی، در نواحی خاصی خودشان را نشان می‌دهند. با کمک نقشه مغزی می توان ارزیابی دقیقی از تاثیر اختلال بر روی مغز داشت. علاوه بر این، کاربرد نقشه برداری مغز در بررسی روند بهبود مراجعان نیز بسیار ارزشمند است. طی درمان از نقشه مغزی جهت بررسی و ارزیابی روند بهبودی استفاده می‌شود همچنین برای تشخیص تفاوت در وضعیت مغزی فرد، نقشه های مغزی، قبل و بعد از شروع درمان با هم مقایسه خواهند شد.

 

چه دستگاهی برای ثبت QEEG و نقشه برداری مغز مناسب است؟

سیستم الکتروانسفالوگرافی EEG/ QEEG/ ERP برند eWave

eWave یک سیستم ثبت الکتروانسفالوگرافی و سایر سیگنال های بیولوژیکی مانند EMG, ECG, EOG  یا در اصطلاح EXG است. این دستگاه، امکان ثبتی کم نویز و با کیفیت را فراهم می سازد و با بهره گیری از دانش روز دنیا، همواره جزء پیشرفته ترین سیستم های جهان بوده است.
از جمله ویژگی های برجسته ی این دستگاه که می توان به آن اشاره کرد:

• دارای گواهینامه و استاندارد های IEC و ISO13485, ISO9001
•  لایسنس نرم افزار NeuroGuide آمریکا و سازگاری با این نرم افزار جهت ثبت QEEG
• قابلیت استفاده از نرم افزار قدرتمند eProbe با کاربری آسان
• امکان انتقال داده های ثبت شده به سایر نرم افزارهای تحلیل سیگنال
• دارای تاییدیه اداره کل تجهیزات پزشکی ایران

برای کسب اطلاعات بیشتراز محصول به سایت Www.sbimed.com  مراجعه نمایید.

 

تهیه و تنظیم: سارا پورصالحیان – کارشناس مهندسی پزشکی

منابع:

Www.Apexbraincenters.com

Www.mindmedia.com

Www.savingyourbrain.com