نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

نقشه برداری مغز (QEEG) چیست؟

نقشه برداری مغز (QEEG) چیست؟

نقشه برداری مغز چیست؟

نقشه برداری مغز یا Quantitative Electroencephalograpy) QEEG) به معنی الکتروانسفالوگرافی کمّی و یک علم میان رشته‌ای است که با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و مشارکت رشته‌هایی چون علوم پزشکی، رایانه، روانشناسی، ریاضیات و دیگر حوزه‌های مرتبط، به مطالعه سیستم مغز و اعصاب می‌پردازد. این فرآیند شامل اندازه گیری، ثبت، تجزیه و تحلیل فعالیت های الکتریکی مغز می باشد. با این روش تراپیست می‌تواند به شناخت مطلوب از وضعیت روحی-روانی فرد دست یابد. چرا که در نقشه مغزی هر کدام از امواج مغزی می‌توانند، اطلاعاتی از وضعیت فرد در اختیار بگذارند.به طور مثال، برخی از امواج نشان دهنده میزان استرس و اضطراب بیش از حد می باشند و با رنگ مشخصی در نقشه‌های مغزی نشان داده می‌شوند. از این طریق هم بیمار و هم پزشک مربوطه هردو می‌توانند به میزان اضطراب آگاهی پیدا کنند.

نقشه برداری مغز چگونه انجام می شود؟

    1. QEEG، تجزیه و تحلیل جامعی از فرکانس ها و پهنای باندهای فرکانسی امواج مغزی افراد است که در EEG خام نشان داده شده اند.
    2. این اطلاعات خام به کمک نرم افزار های eProbe و NeuroGuide اندازه‌گیر‌ی و پردازش می‌شوند.
    3. اطلاعات بدست آمده از QEEG را می توان برای تهیه ی نقشه های مغزی توپوگرافیک و نمایش فعالیت های الکتریکی به شکل رنگ های رمز دار شبیه سازی شده به کار برد.

 

  • اگر اطلاعات توسط نرم افزار پایگاه داده های نرم شده پردازش شوند، در آن صورت رنگ های کد گذاری شده، مقادیر استاندارد را ارائه می دهند.

به عبارت دیگر تجزیه، تحلیل و اندازه‌گیری دقیق امواج مغزی و مقایسه ی نقشه ی به دست آمده با نقشه مغزی جمعیت نرمال ، تصویر دقیقی از نحوه عملکرد هر قسمت از مغز را تحت شرایط مختلف نشان می دهد که به ما می گویند، کدام مناطق مغز عملکرد صحیحی دارند و عملکرد کدام مناطق را می‌توان بهبود بخشید.

 

چرا از QEEG استفاده می کنیم؟

  • راهنمای تعیین موثرترین روش برای آموزش و تمرین مغز جهت بهبود حافظه، افزایش تمرکز، کاهش اضطراب و…
  • ارائه ی نقشه های توپوگرافیک مغز و سهولت در روند عملکرد نوروتراپیست ها
  • ارائه ی راهکار استراتژیک قبل از جراحی برای پزشکان
  • امکان گرفتن بازخورد بهنگام، از عملکرد کامل مغز (Real-Time feedback) 
  • امکان پیشبرد روش‌های آموزش و تمرین مغز مانند نوروفیدبک و تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال(rTMS)
  • ایجاد آگاهی از فرآیندهای فیزیولوژیکی
  • امکان ارزیابی الگوهای ناکارآمد
  • شناسایی الگوهای اختلال عملکردی که اغلب با اختلالات مختلف مغز، مانند مسائل یادگیری و رفتاری، اختلالات عاطفی، آسیب مغزی و بسیاری از موارد دیگر مطابقت دارند
  • روشی غیر تهاجمی و غیر دارویی


نقشه برداری مغز در چه مواردی کاربرد دارد؟

نقشه برداری مغز یا QEEG کاربرد های بسیاری دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:

تعیین نوع اختلال
علائم بسیاری از بیماری‌های مغز و اعصاب را نمی ‌توان به راحتی ازهم تفکیک کرد و نوع بیماری را تشخیص داد. نقشه مغزی جهت تعیین نوع آسیب مغزو اختلال مغزی موثر است. برای نمونه علائم بیش فعالی، اختلال نقص توجه و حواس‌پرتی در ظاهرشبیه هم هستند، اما درمان آنها کاملاً متفاوت است. ریتالین ممکن است برای بهبود علائم گروه اول کمک کننده باشد، ولی در گروه دوم سبب افزایش علائم می شود. پس تشخیص اشتباه نتیجه ی ناخوشایندی را به همراه دارد.
همچنین نقشه برداری مغز (QEEG) علاوه بر تشخیص نوع اختلال، به پزشک کمک می‌کند که بهترین روش درمانی را انتخاب نماید. نقشه مغزی در تشخیص بیماری‌ها و اختلالاتی مانند بیش فعالی یا اختلال نقص توجه (ADHD)، اختلالات طیف اوتیسم، افسردگی، اختلال دوقطبی، اختلال اضطراب پس از حادثه (PTSD)، اختلالات اضطرابی و ناتوانی‌ در یادگیری، در مراکز تحقیقاتی سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تعیین منطقه آسیب دیده مغزی
پزشکان می‌توانند به کمک QEEG و MRI، در بیماری هایی نظیر سکته ی مغزی، منطقه آسیب دیده را مشخص کنند. همچنین در بیماری هایی مثل افسردگی، اضطراب، بیش فعالی و… که اختلال در عملکرد مغز وجود دارد و ساختار مغز از لحاظ ظاهری مشکلی ندارد، تصویر برداری مغز کمک چندانی نمی کند و بهترین تکنیک استفاده از QEEG می باشد.

تعیین احتمال موثر بودن داروها
یکی از جالب‌ ترین کاربردهای QEEG کمک به درمانگر برای انتخاب روش درمان است. مثلاً در افراد مبتلا به افسردگی، گاهی مصرف دارو ممکن است موثر باشد و گاهی نتیجه ی معکوس دهد. امروزه پزشکان از طریق QEEG می‌توانند قبل از شروع درمان، میزان پاسخ‌دهی بیمار را به انواع روش ها مانند تحریک مغزی، نوروفیدبک و سایر، تخمین بزنند و مناسب ترین روش را انتخاب کنند. 

تعیین پیش آگهی بیماری
در اغلب موارد، با توجه به اطلاعات دریافتی از QEEG می‌توان از شدت و میزان پیشرفت بیماری در روز های آینده با خبر شد.
برای نمونه در افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، پزشک می‌تواند به کمک نقشه مغزی در همان روزهای اول، شدت بیماری فرد را تخمین بزند. در نتیجه، هنگامی که احتمال شدید بودن بیماری مطرح است، پزشک از درمان‌های ترکیبی و قوی‌تر استفاده خواهد کرد.کاربرد نقشه برداری مغز بسیار متنوع و گسترده است. در حال حاضر این تکنولوژی به حدی پیشرفت کرده است که با استفاده از هدست‌ها و دستگاه‌های نقشه برداری موبایلی نیز می‌توان به بررسی نقشه‌های مغزی افراد پرداخت. درواقع این میزان از پیشرفت را می‌توان به نوعی انقلاب بزرگ در تکنولوژی حوزه علوم شناختی وعلوم اعصاب دانست.
تا از طریق آن درمانگر بتواند به درمان و راهکار مناسبی برای درمان اشخاص مبتلا به وضعیت‌های نامطلوب ذهنی و مغزی بپردازد.

 

QEEG در چه مواردی تجویز می شود؟

در صورت تشخیص یک اختلال در مغز و یا ابهام در مورد وجود یا عدم وجود آن می‌توان از نقشه مغزی استفاده کرد. با مشاهده  تغییرات موجود در نقشه‌ مغز و مقایسه آن با حالت نرمال، وجود اختلال در فرد اثبات می شود.
بسیاری از اختلالات مغزی با تغییر امواج مغزی، در نواحی خاصی خودشان را نشان می‌دهند. با کمک نقشه مغزی می توان ارزیابی دقیقی از تاثیر اختلال بر روی مغز داشت. علاوه بر این، کاربرد نقشه برداری مغز در بررسی روند بهبود مراجعان نیز بسیار ارزشمند است. طی درمان از نقشه مغزی جهت بررسی و ارزیابی روند بهبودی استفاده می‌شود همچنین برای تشخیص تفاوت در وضعیت مغزی فرد، نقشه های مغزی، قبل و بعد از شروع درمان با هم مقایسه خواهند شد.

 

چه دستگاهی برای ثبت QEEG و نقشه برداری مغز مناسب است؟

سیستم الکتروانسفالوگرافی EEG/ QEEG/ ERP برند eWave

eWave یک سیستم ثبت الکتروانسفالوگرافی و سایر سیگنال های بیولوژیکی مانند EMG, ECG, EOG  یا در اصطلاح EXG است. این دستگاه، امکان ثبتی کم نویز و با کیفیت را فراهم می سازد و با بهره گیری از دانش روز دنیا، همواره جزء پیشرفته ترین سیستم های جهان بوده است.
از جمله ویژگی های برجسته ی این دستگاه که می توان به آن اشاره کرد:

  • دارای گواهینامه و استاندارد های IEC و ISO13485, ISO9001
  •  لایسنس نرم افزار NeuroGuide آمریکا و سازگاری با این نرم افزار جهت ثبت QEEG
  • قابلیت استفاده از نرم افزار قدرتمند eProbe با کاربری آسان
  • امکان انتقال داده های ثبت شده به سایر نرم افزارهای تحلیل سیگنال
  • دارای تاییدیه اداره کل تجهیزات پزشکی ایران

برای کسب اطلاعات بیشتراز محصول به سایت Www.sbimed.com  مراجعه نمایید.

 

تهیه و تنظیم: سارا پورصالحیان – کارشناس مهندسی پزشکی

منابع:

Www.Apexbraincenters.com

Www.mindmedia.com

Www.savingyourbrain.com

 

نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

نقشه مغزی چیست؟

نقشه مغزی

نقشه مغزی یا QEEG یک ابزار تشخیص بیماری‌ها و اختلالات مغزی و همچنین مورد استفاده در پژوهش‌ها و تحقیقات است. نقشه مغزی توسط دستگاه EEG تهیه می شود.
برای آشنایی با این دستگاه و نحوه عملکرد آن مقاله زیر را مطالعه کنید.

سلول‌های عصبی نورون برای برقراری ارتباط با یکدیگر و دیگر سلول‌ها در سراسر بدن، پیام‌های عصبی رد و بدل می‌کنند. در حین نقل و انتقال این پیام‌های عصبی جریان الکتریکی تولید می شود، که به آن سیگنال الکتریکی می گویند. در هر لحظه میلیاردها سیگنال الکتریکی در سلول‌های عصبی ما در رفت و آمد هستند.
مجموع این سیگنال‌های عصبی باعث ایجاد میدان الکتریکی در مغز و اطراف آن می‌شود. بنابراین می‌توانیم بگوییم زبان مغز، سیگنال الکتریکی یا همان فعالیت الکتریکی مغز است.
برای اینکه بفهمیم مغز چگونه کار می‌کند و چه می‌گوید باید، سیگنال‌های مغز را پردازش کرده و زبان آن را ترجمه کنیم. یکی از روش‌های پردازش و ترجمه سیگنال‌های مغز این است که، فعالیت الکتریکی مغز را به فرکانس‌های مختلف تجزیه کرده و سپس آن‌ها را بر اساس فرکانس و کارکردشان دسته بندی کنیم.
در این حالت به این سیگنال‌های دسته‌بندی شده بر اساس فرکانس، امواج مغزی گفته می‌شود. برای آشنایی با امواج مغزی به مقاله امواج مغزی چیست؟ مراجعه کنید.

پیشنهاد میکنیم این مقاله را مطالعه کنید: الکتروشوک درمانی (ECT) چیست؟

نقشه مغزی (QEEG) چیست؟

آسیب‌های فیزیکی به مغز مانند ضربه مغزی، جریان الکتریکی طبیعی مغز را مختل می کند. عوامل ژتنیکی یا محیطی یا آسیب‌هایی مانند تشنج، التهاب مغزی، اضطراب، افسردگی، اختلالات یادگیری، اختلال وسواس اجباری و … فعالیت امواج مغزی را تغییر می‌دهند.
برای تشخیص بیماری‌های روانی و بیماری‌های شناختی مغز و بیماری‌هایی مانند آلزایمر، پارکینسون و… نقشه مغزی لازم است.
دستگاه الکتروانسفالوگرافی یا EEG، یکی از ابزارهای تشخیصی است که با استفاده از آن می توان به ثبت فعالیت امواج مغزی پرداخت.
الکتروانسفالوگرافی کمی یا QEEG که به نام نقشه مغزی نیز شناخته می شود، یک تجزیه و تحلیل جامع از امواج مغزی ثبت شده با دستگاه EEG ارائه می دهد. یعنی امواج مغزی یا EEG خام ثبت شده را، پردازش کرده و یک تجزیه و تحلیل کامل از آن به ما می‌دهد.
QEEG همانند EEG ثبت می شود، اما داده‌های به دست آمده از آن برای درست کردن نقشه های توپوگرافی رنگی، که فعالیت الکتریکی قشر مغز را نشان می دهد مورد استفاده قرار می گیرند.
سایر تکنیک‌های تصویربرداری مغز عواملی مانند جریان خون مغزی، متابولیسم یا یکپارچگی ساختاری را مورد بررسی قرار می دهند، در حالیکه QEEG ابزاری است که فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری می کند.
اطلاعات حاصل از آن تجزیه و تحلیل پیچیده ای از ویژگی‌های امواج مغزی مانند فاز ، دامنه، قدرت و فرکانس را فراهم می کند.
اختلال در امواج الکتریکی مغز گاهی اوقات ممکن است، به تنهایی نشانه اولیه یک نابهنجاری باشد.
با استفاده از QEEG می‌توان عملکرد مغز را بررسی و مشخص کرد که فعالیت الکتریکی در کدام نواحی مغز کم یا زیاد شده است. به این ترتیب نقاط ضعف و قدرت و مشکلات (اختلالات) مغزی برای ما روشن می‌شود.
اختلالاتی نظیر AD/HD، اضطراب، افسردگی، آلزایمر ، اختلالات یادگیری، اختلال وسواس اجباری… با استفاده از QEEG قابل تشخیص‌اند.

پیشنهاد میکنیم این مقاله را مطالعه کنید: روش های تفسیر نقشه مغزی(QEEG)

نحوه‌ی به دست آوردن نقشه مغزی (QEEG)

برای رسیدن به نقشه مغزی ابتدا کلاه مخصوصِ دستگاه EEG، که دارای الکترود است بر روی سر فرد قرار داده می شود. تا نوار مغزی از شخص گرفته شود.
الکترودها کلاه برای ثبت امواج مغزی هستند. در محل وصل الکترودها به سر از ژل مخصوص استفاده می شود، تا امواج مغزی به راحتی بتوانند توسط آنها دریافت شوند.
در حین ثبت نقشه مغزی گاهی نیاز است فرد چشمانش را بسته و یا باز نگه دارد یا ممکن است از فرد خواسته شود مطلبی را بخواند یا عملیات ریاضی ساده ای را انجام دهد.
فرد تا حد امکان باید آرام و بی حرکت بماند و از هر گونه حرکت اضافی، فشار دادن دندان‌ها بر روی همدیگر، پلک زدن و قورت دادن آب دهان، تا حد ممکن خودداری کند.
بعد از ثبت الکتروانسفالوگرافی کمی یا همان QEEG، اطلاعات به دست آمده به وسیله‌ی نرم افزار به اعداد تبدیل شده و وارد نرم افزار بانک اطلاعاتیِ نقشه مغزی می‌گردد.
در مرحله بعد یک سری عملیات و محاسبات پیچیده ریاضی روی EEG صورت می گیرد. نتیجه‌ی این پردازش‌ها تبدیل به یک سری تصویر (سرهای رنگی) می شود که به آن QEEG یا نقشه مغزی می‌گوییم.
در نهایت نیز تحلیل نقشه مغزی، در مقایسه با بانک اطلاعاتی نقشه مغزی نرمال آماده می‌شود. در واقع در این قسمت تفاوت بین عملکرد مغز افراد نرمال با فرد مورد آزمایش مورد بررسی قرار می گیرد.
حضور و یا عدم حضور هر یک از امواج مغزی در یک بخش سر، در حالات مختلف می تواند نشانه یک اختلال باشد.

آشنایی با محصولات علوم اعصاب

مقایسه نقشه QEEG نرمال و غیر نرمال

برای رسیدن به تشخیص ناهنجاری‌های مغز شخص لازم است، نقشه مغزی فرد بیمار را با QEEG افراد نرمال که در پایگاه ‌داده‌ موجود است مقایسه کرد.
از آنجایی‌ که فعالیت الکتریکی مغز با افزایش سن تغییر پیدا می کند، بنابراین پایگاه داده‌های نرمال باید بر اساس QEEG افراد بهنجار یا سالم همسن و هم جنس خودش مقایسه شود.
پایگاه داده نرمال از نقشه مغزی ثبت شده، تعداد زیادی از افراد سالم به دست می آید. در این پایگاه داده‌ها مقایسه‌ها به صورت Z scores نمایش داده می‌شود.
با نقشه مغزی می‌توان ناهنجاری‌های عملکرد مغز را شناسایی و با تطبیق آن بر الگوهای سالم و مقایسه آن، نوع اختلال را مشخص کرد. در مغز نحوه کارکرد این امواج در کنار هم باعث می‌شود تا ما عملکرد مناسب یا نامناسب داشته باشیم.

در نقشه مغزی بعد از اندازه‌گیری امواج، به هر موج رنگ خاصی بر حسب شدتشان داده می شود. در این نقشه شکل هر سر رنگی، مربوط به فعالیت یک موج مغزی است.
اگر هر کدام از امواج عملکرد مناسب و طبیعی داشته باشد، سر را به رنگ سبز می بینیم. اگر شدت موج از حالت طبیعی بیشتر باشد (که نشانه مشکل در عملکرد مغز است)، دستگاه آن را با رنگ‌های زرد، نارنجی و قرمز نشان می‌دهد.
اگر شدت موج تولید شده کمتر از حالت طبیعی باشد (که باز هم نشان دهنده اشکال در کار مغز است)، دستگاه آن را با رنگ‌های آبی و بنفش نشان می‌دهد. در نهایت به این سرهای رنگی نقشه مغزی گفته می‌شود.

پیشنهاد میکنیم این مقاله را مطالعه فرمایید: TDCS در مقایسه با ECT